صفحه محصول - مبانی نظری ذهن آگاهی

قسمتی از متن:

تعاریف ذهن آگاهی

با آنکه علاقه نسبت به سازه ذهن­آگاهی در طول ده سال گذشته رو به فزونی نهاده است، اما پژوهش راجع به این زمینه، به دلیل نبود یک تعریف عملیاتی روشن از ذهن­آگاهی با مانع روبرو شده است. این سازه برحسب حیطه­های روانشناسی که در آنها به کار رفته بطور متفاوت تعریف گردیده است. در ادامه، تعاریف در دو دسته تعاریف بالینی ذهن­آگاهی و تعاریف غیربالینی آورده شده است. منظور از تعاریف غیربالینی آن دسته از تعاریف هستند که در ادبیات روانشناسی اجتماعی و نوشته­های مربوط به فلسفه و روش ذهن­آگاهی یافت می­شوند.

تعاریف بالینی و تعاریف اجتماعی ـ روانشناختی مشابهت­هایی با یکدیگر دارند. در هر دو نوع تعریف، بر آگاهی انعطاف­پذیر از زمان حال تاکید شده است. علاوه بر این، تعریف روانشناختی ـ اجتماعی بیان می­دارد که ذهن­آگاهی، گوش­به­زنگی یا توجه کردن به یک موضوع یا محرک منفرد و واحد نمی­باشد (لانگر،2002) که این مطلب در تعاریف بالینی نیز منعکس شده است. اما بین دو تعریف بالینی و غیربالینی از برخی جهات تفاوتهایی وجود دارد. پیش­زمینه­های نامرتبط تاریخی و فرهنگی در طول شکل­گیری این سازه، منجر به بروز تفاوتهایی در تعریف و کاربرد ذهن­آگاهی شده است.

رویکرد روانشناختی ـ اجتماعی ذهن­آگاهی بر فرایندهای شناختی که در محیط خارج رخ می­دهند تمرکز حاصل نموده، در حالیکه در رویکرد بالینی ذهن­آگاهی، هم بر محرکهای درون فردی و هم محرکهای بیرونی تاکید می­شود. کاربردهای رویکرد روانشناختی ـ اجتماعی جهت افزایش یادگیری و خلاقیت آموزش داده می­شوند، در حالیکه مفهوم­سازی ذهن­آگاهی بالینی بطور کلی به منظور کمک به افراد جهت فایق آمدن بر تجارب ناخوشایند و دردناک استفاده می­شود. در نهایت اینکه در رویکرد روانشناختی ـ اجتماعی، مولفه­ی عدم قضاوت که در رویکرد بالینی بر آن تاکید شده لحاظ نگردیده است. به علت تفاوت در زمینه­ای که این دو رویکرد در آن توسعه یافته­اند و کاربرد متفاوت آنها و از آنجایی که مولفه­های کلیدی ذهن­آگاهی روانشناختی ـ اجتماعی و ذهن آگاهی بالینی یکسان نمی­باشد، در مطالعه­ی حاضر صرفاً بر مفاهیم بالینی ذهن­آگاهی تمرکز شده است (کاداسیوتو،2005).