صفحه محصول - شناسایی شاخص های چابکی و ارائه مدلی جهت ارزیابی زنجیره تامین چابک

شناسایی شاخص های چابکی و ارائه مدلی جهت ارزیابی زنجیره تامین چابک (docx) 1 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 1 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

2273300-23431500 دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي دانشكده مدیریت ، گروه مدیریت صنعتی پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد(M.A) گرايش : تولید عنوان : شناسایی شاخص های چابکی و ارائه مدلی جهت ارزیابی زنجیره تامین چابک با استفاده از تصمیم گیری چند معیاره فازی در شرکت صنعتی بهشهر استاد راهنما: دکتر علیرضا سلوکدار پژوهشگر: الهام اکبری تقدیم به : نام بعضی نفرات رزق روحم شده است، جرائتم می بخشد، روشنم می دارد... تقدیم به آنان که وجودم جز هدیه وجودشان نیست و مراآموختند که بیاموزم پدر و مادر عزیزم و تقدیم به آنان که وجودشان و صفایشان مایه آرامش جان و روح من است خواهر و برادر عزیزم تشکر و قدردانی : با سپاس از سه وجود مقدس: آنان که ناتوان شدند تا ما به توانایی برسیم... موهایشان سپید شد تا ما رو سفید شویم... و عاشقانه سوختند تا گرمابخش وجود ما و روشنگر راهمان باشند... پدرانمان مادرانمان و استادانمان در ابتدا از پدر و مادر عزیزم سپاسگزارم، پشتیبانان بی قید و شرط و همیشگی ام، خورشیدهایی که هرگاه دنیا برایم به تاریکی می گرایید روشنای راهم بودند و تنها مأوای امن من.امید که سپاس کوچک مرا پذیرا باشند. از استاد بزرگوارم جناب آقای دکتر علیرضا سلوکدار که با دلگرمی ها و تشویق هایشان همواره راهنما و چراغ راه من بوده اند، سپاسگزارم. و همچنین از خواهر و برادر عزیزم متشکرم که در خوشی ها و ناخوشی هایم، تنها و تنها حضورشان باعث دلگرمی من بوده است. فصل اول : کلیات طرح TOC \o "1-3" \h \z \u 1-1-مقدمه PAGEREF _Toc413708263 \h 21-2-بیان مسئله PAGEREF _Toc413708264 \h 31-3-اهمیت موضوع PAGEREF _Toc413708265 \h 41-4- اهداف اساسی انجام تحقیق PAGEREF _Toc413708266 \h 61-4-1-اهداف علمی PAGEREF _Toc413708267 \h 61-4-2-اهداف کاربردی PAGEREF _Toc413708268 \h 61-5- سوالات وفرضیات تحقیق PAGEREF _Toc413708269 \h 71-5-1-سوالات تحقیق PAGEREF _Toc413708270 \h 71-5-2-فرضیات تحقیق PAGEREF _Toc413708271 \h 71-6- چارچوب نظری PAGEREF _Toc413708272 \h 81-7- مدل تحقیق PAGEREF _Toc413708273 \h 91-8- تعاریف اصطلاحات و متغیرهای تحقیق PAGEREF _Toc413708274 \h 101-9- روش تحقیق PAGEREF _Toc413708275 \h 141-10- جامعه تحقیق PAGEREF _Toc413708276 \h 141-11- قلمرو تحقیق PAGEREF _Toc413708277 \h 151-12- روش نمونه گیری و حجم نمونه PAGEREF _Toc413708278 \h 151-13- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات PAGEREF _Toc413708279 \h 161-14- روش تجزیه وتحلیل PAGEREF _Toc413708280 \h 161-15- محدودیتها و مشکلات تحقیق PAGEREF _Toc413708281 \h 17فصل دوم : مطالعات نظری2-1- مقدمه PAGEREF _Toc413708282 \h 192-2- تاریخچه الگوی چابک PAGEREF _Toc413708283 \h 202-3- مفهوم چابکی و تولید چابک PAGEREF _Toc413708284 \h 222-4- محدودیتهای الگوی چابک PAGEREF _Toc413708285 \h 252-5- تولید چابک PAGEREF _Toc413708286 \h 262-5-1- اصول چهارگانه تولید چابک PAGEREF _Toc413708287 \h 262-5-2- ویژگیهای تولید چابک PAGEREF _Toc413708288 \h 282-5-3- مدلهای چابکی PAGEREF _Toc413708289 \h 292-6- مدیریت زنجیره تامین PAGEREF _Toc413708290 \h 412-6-1- تعریف مدیریت زنجیره تامین PAGEREF _Toc413708291 \h 432-6-2- مراحل پنج گانه مدیریت زنجیره تامین PAGEREF _Toc413708292 \h 492-6-3- زنجیره تامین چابک PAGEREF _Toc413708293 \h 512-6-4- بسترسازی چابکی در میان زنجیره تامین PAGEREF _Toc413708294 \h 562-6-5- چارچوب مفهومی زنجیره تامین چابک PAGEREF _Toc413708295 \h 572-6-6- ماهیت زنجیره تامین چابک PAGEREF _Toc413708296 \h 632-6-7- عناصر یک زنجیره تامین چابک PAGEREF _Toc413708297 \h 652-6-8- شاخص های زنجیره تامین چابک PAGEREF _Toc413708298 \h 672-6-9- مدل های زنجیره تامین چابک PAGEREF _Toc413708299 \h 682-7-چارچوب نظری PAGEREF _Toc413708300 \h 892-8- مدل تحقیق PAGEREF _Toc413708301 \h 992-9- پیشینه تحقیق PAGEREF _Toc413708302 \h 100فصل سوم : روش شناسی تحقیق3-1- مقدمه PAGEREF _Toc413708303 \h 1053-2- روش تحقیق PAGEREF _Toc413708304 \h 1073-3- جامعه آماری و حجم نمونه PAGEREF _Toc413708305 \h 1073-4- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات PAGEREF _Toc413708306 \h 1083-5- روش تجزیه وتحلیل PAGEREF _Toc413708307 \h 1153-6- مراحل اجرایی تحقیق PAGEREF _Toc413708308 \h 1163-7- روایی و اعتبار ابزار تحقیق PAGEREF _Toc413708309 \h 1253-7-1- تعیین اعتبار(روایی) PAGEREF _Toc413708310 \h 1253-7-2- تعیین پایایی PAGEREF _Toc413708311 \h 1263-8- تشریح متدولوژی تحقیق PAGEREF _Toc413708312 \h 1283-8-1- آزمون T-Student PAGEREF _Toc413708313 \h 1293-8-2- اعداد فازی مثلثی PAGEREF _Toc413708314 \h 1313-8-3- فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) فازی PAGEREF _Toc413708315 \h 134فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق4-1- مقدمه PAGEREF _Toc413708316 \h 1444-2-نتایج پیاده سازی متدولوژی PAGEREF _Toc413708317 \h 1464-2-1-بدست آوردن ساختار سلسله مراتبی از یافتن معیارها و زیر معیارها و گزینه های موثر در مسئله PAGEREF _Toc413708318 \h 1464-2-2- جمع آوری نظرات خبرگان در قالب اعداد فازی و تشکیل جداول مقایسه زوجی فازی و تجمیع نظر افراد خبره PAGEREF _Toc413708319 \h 1544-3-3- محاسبه وزن نسبی و نهایی گزینه ها PAGEREF _Toc413708320 \h 177فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات5-1- مقدمه PAGEREF _Toc413708321 \h 1825-2- پاسخ به سوالات تحقیق PAGEREF _Toc413708322 \h 1835-2-1- آیا شاخص ها و زیر شاخص های ذکر شده در پیاده سازی زنجیره تامین چابک موثر هستند؟ PAGEREF _Toc413708323 \h 1835-2-2- اولویت بندی استراتژی ها بر اساس شاخص های تعیین شده در سازمان مورد مطالعه با استفاده از تکنیک AHP فازی چگونه است؟ PAGEREF _Toc413708324 \h 1855-3- پیشنهادات بر اساس نتایج تحقیق PAGEREF _Toc413708325 \h 1865-4- پیشنهادات پژوهشی PAGEREF _Toc413708326 \h 1895-5- محدودیت های پژوهش PAGEREF _Toc413708327 \h 189پرسشنامه الف انتخاب معیار ها و زیر معیارها PAGEREF _Toc413708328 \h 196پرسشنامه ب جداول مقایسات زوجی PAGEREF _Toc413708329 \h 198 فهرست جداول TOC \h \z \t "فهرست جداول,1" جدول 2-1 عوامل به وجود آورنده ایده چابکی PAGEREF _Toc413708586 \h 18 جدول2-2 ویژگی های تولید چابک PAGEREF _Toc413708587 \h 23 جدول2-3 سه بعد و مرحله در بلوغ زنجیره تأمین PAGEREF _Toc413708588 \h 52 جدول 2-4 شاخص های تعیین کننده زنجیره تامین چابک PAGEREF _Toc413708589 \h 54 جدول 3-1جدول شناسایی معیارها، زیر معیارها و گزینه ها PAGEREF _Toc413708590 \h 95 جدول 3-2 اعداد فازی متناظر مقیاس کلامی PAGEREF _Toc413708591 \h 96 جدول 3-3 تابع تعلق انتخاب شده برای اعداد فازی PAGEREF _Toc413708592 \h 98 جدول 3-4 شاخص ناسازگاری تصادفی PAGEREF _Toc413708593 \h 99 جدول 3-5 نتیجه آلفای کرونباخ PAGEREF _Toc413708594 \h 102 جدول 3-6 اعداد فازی معادل با متغیر های فازی PAGEREF _Toc413708595 \h 109 جدول 4-1 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری توسعه محصول PAGEREF _Toc413708596 \h 118 جدول 4-2 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری ساخت و تولید PAGEREF _Toc413708597 \h 119 جدول 4-3 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری فناوری اطلاعات PAGEREF _Toc413708598 \h 119 جدول 4-4 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری لجستیک PAGEREF _Toc413708599 \h 119 جدول 4-5 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری تدارکات PAGEREF _Toc413708600 \h 119 جدول 4-6 نتایج آزمون فرضیه بر اساس زیر معیارهای مساله PAGEREF _Toc413708601 \h 120 جدول 4-7 شاخص ها و زیر شاخص های موثر بر نتخاب استراتژی PAGEREF _Toc413708602 \h 121 جدول 4-8 طیف های فازی مورد استفاده در AHP (منبع: 2010, Lin ) PAGEREF _Toc413708603 \h 123 جدول 4-9 ماتریس مقایسات زوجی شاخص های اصلی برای خبره اول PAGEREF _Toc413708604 \h 125 جدول 4-10 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص های اصلی PAGEREF _Toc413708605 \h 125 جدول 4-11 محاسبه PAGEREF _Toc413708606 \h 126 جدول 4-12 محاسبهSi برای معیارها PAGEREF _Toc413708607 \h 127 جدول 4-13 محاسبه وزن نسبی معیارها PAGEREF _Toc413708608 \h 128 جدول 4-14ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری توسعه محصول PAGEREF _Toc413708609 \h 130 جدول 4-15 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری تولید و ساخت PAGEREF _Toc413708610 \h 130 جدول 4-16 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری فناوری اطلاعات PAGEREF _Toc413708611 \h 130 جدول 4-17 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری لجستیک PAGEREF _Toc413708612 \h 130 جدول 4-18 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری انعطاف پذیری تدارکات PAGEREF _Toc413708613 \h 131 جدول 4-19ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی کاهش زمان چرخه توسعه محصول PAGEREF _Toc413708614 \h 131 جدول 4-20 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی طراحی محصولات متعدد PAGEREF _Toc413708615 \h 132 جدول 4-21 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینهها بر اساس شاخص درصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد PAGEREF _Toc413708616 \h 133 جدول 4-22 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی تغییر ترکیب محصولات PAGEREF _Toc413708617 \h 134 جدول 4-23 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص سرعت در تولید محصولات جدید PAGEREF _Toc413708618 \h 134 جدول 4-24 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص تعداد روشهای موجود (در دسترس) جهت افزایش ظرفیت PAGEREF _Toc413708619 \h 135 جدول 4-25 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینهها بر اساس شاخص درصد زنجیره تامین که مستقیما توسط IT حمایت میشود PAGEREF _Toc413708620 \h 135 جدول 4-26 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی IT جهت انطباق در حمایت کردن از کانالهای توزیع جدید PAGEREF _Toc413708621 \h 136 جدول 4-27 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص تعداد روشهای موجود در سیستمهای IT جهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی و کشف تغییرات PAGEREF _Toc413708622 \h 136 جدول 4-28ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانالهای تحویل PAGEREF _Toc413708623 \h 137 جدول 4-29 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیک PAGEREF _Toc413708624 \h 137 جدول 4-30 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص تعداد انبارهای موجود برای ذخیره PAGEREF _Toc413708625 \h 138 جدول 4-31 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص تعداد تامین کنندگان توانا برای هر ماده و در هر دوره PAGEREF _Toc413708626 \h 138 جدول 4-32 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص نفوذپذیری بر عملکرد تامین کننده PAGEREF _Toc413708627 \h 139 جدول 4-33 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص سرعت آغاز همکاری با یک تامین کننده جدید PAGEREF _Toc413708628 \h 139 جدول 4-34 وزن نهایی گزینه ها PAGEREF _Toc413708629 \h 140 جدول 4-35 رتبه بندی گزینه‌ها به روش FAHP PAGEREF _Toc413708630 \h 141 فهرست اشکال TOC \h \z \t "فهرست اشکال,1" شکل2-1 مدل گاناسکاران از تولید چابک PAGEREF _Toc413708685 \h 26 شکل2-2 مدل کید از ساختار تولید چابک PAGEREF _Toc413708686 \h 27 شکل2-3 مدل شارپ و همکارانش در تولید چابک PAGEREF _Toc413708687 \h 28 شکل2-4 مدل یوسف و همکارانش PAGEREF _Toc413708688 \h 30 شکل2-5 مدل شریفی و ژانگ PAGEREF _Toc413708689 \h 32 شکل2-6 چارچوب مفهومی زنجیره ی تأمین چابک( لین و همکارانش 2006) PAGEREF _Toc413708690 \h 47 شکل2-7 تحلیل دامنه و وسعت زنجیره تأمین PAGEREF _Toc413708691 \h 51 شکل2-8 عناصرزنجیره تامین چابک PAGEREF _Toc413708692 \h 53 شکل 2-9 ارکان یا ویژگی های زنجیره تامین چابک (برگرفته از مدل کریستوفر و ون هوک) PAGEREF _Toc413708693 \h 56 شکل 2-10 مدل کریستوفر و تویل PAGEREF _Toc413708694 \h 58 شکل 2-11 مدل لین و همکارانش PAGEREF _Toc413708695 \h 62 شکل 2-12 مدل سوافورد و همکارانش PAGEREF _Toc413708696 \h 71 شکل 3-1 نمودار اجرایی تحقیق PAGEREF _Toc413708697 \h 93 شکل 3-2 نمایش عددی فازی مثلثی به صورت سه مولفه ای PAGEREF _Toc413708698 \h 105 شکل 4-1 درخت سلسله مراتبی سطوح تصمیم گیری PAGEREF _Toc413708699 \h 122 شکل 4-2 نمودار رتبه بندی شاخص های اصلی PAGEREF _Toc413708700 \h 129 شکل 4-3 نمودار رتبه بندی استراتژی های پیاده سازی زنجیره تامین PAGEREF _Toc413708701 \h 141 شکل 5-1 ساختار سلسله مراتبی مدل مفهومی PAGEREF _Toc413708702 \h 145 371475447040فصل اول : کلیات طرح00فصل اول : کلیات طرح مقدمه محیطهای رقابتی امروز تحولات بسیاری را در سازمانها و سیستمهای تولیدی به وجود آورده است و به منظور ارتقاء بهره وری، مفاهیم، ابزارها و تکنیک های فراوانی توسعه یافته اند. امروزه در بسیاری از بازارها فاکتور اساسی در دسترس بودن و سطح سرویس است که سبب ظهور الگوهای جدیدی چون چابکی یا پاسخگویی سریع شده است.به عبارت دیگر تغییرات محیط های کسب و کار امروز که ناشی از تغییرات نیازهای مشتریان می باشد، منجر به عدم قطعیت در پارامترهای تصمیم گیری می شود و لازم است که زنجیره تامین در مواجهه با این عدم قطعیت ها انعطاف پذیر باشد. سازمان موفق سازمانی است که دارای مزیت های رقابتی در محیط های جدید باشد و به سرعت بتواند خود را با نیازهای مشتری و تغییرات بازار منطبق کند.امروزه این ویژگی تحت عنوان چابکی در سازمان ها مورد توجه بسیاری قرار گرفته است.از طرفی در کسب و کار دنیای امروز مدیریت زنجیره تامین به عنوان ابزاری جهت دستیابی به سود اقتصادی کوتاه مدت و مزایای رقابتی بلندمدت محسوب می گردد. مدیریت زنجیره تامین به عنوان مجموعه ای از رویکردها و تلاشهایی به شمار می رود که از تولیدکنندگان، عرضه کنندگان و توزیع کنندگان حمایت نموده و زنجیره ارزش را به گونه ای هماهنگ می نمایند که محصولات در مقادیر مناسب و زمان و مکان مناسب توزیع گردد تا در نتیجه رضایت مشتری حاصل گردد. رویکرد زنجیره تامین چابک مرتبط با تقابل بین شرکت و بازار و یک چشم انداز بیرونی به انعطاف پذیری می باشد.پیاده سازی موفق این رویکرد مستلزم پاسخگویی سریع و مستمر به تغییرات بازار، پویایی سازمان، توجه به رشد و انعطاف پذیری سازمانها و انتظارات مشتری می باشد. این رویکرد تمرکز خود را معطوف به پاسخ سریع به تغییرات پیش بینی نشده بازار نموده و از طریق حمل سریع و انعطاف پذیر نمودن زمان های تاخیر و به کارگیری تکنولوژی های جدید نسبت به حل مسائل غیرقابل پیش بینی اقدام می نماید. 1-2-بیان مسئله در دنیای دائما در حال تغییر امروز دستیابی به اهداف و کسب موفقیت تنها با اعمال مدیریت صحیح امکانپذیر نمی باشد بلکه لازم است تا کسب و کارها به طور مستقیم یا غیر مستقیم در مدیریت سازمانها و شرکتهای تامین کننده و توزیع کننده محصولات خود مشارکت داشته باشند، چنین ضرورتی پیدایش مدیریت زنجیره تامین را در پی داشته است.سازمانهایی که زنجیره تامین را پیاده سازی می نمایند در جهت برآورده ساختن به موقع و مناسب تقاضای مشتریان خود با ایجاد یکپارچگی در سراسر زنجیره تامین گام بر می دارند.امروزه کوتاه شدن چرخه عمر محصول موجب بروز ابهام زیادی گردیده و ریسک بالا را در مدیریت زنجیره تامین و ایجاد رقابت شدید در محیط خارجی سازمانها را در پی داشته است. تفکر چابک یک پارادایم مشهور است که با ایجاد امکان واکنش سریع برای کسب و کارها، پاسخگویی به تقاضای متغیر را امکان پذیر می سازد.بنابراین در فرایند پیاده سازی زنجیره تامین بکارگیری تولید چابک برای پاسخگویی به موقع نیازهای متغیر مشتریان ضروری می باشد. در این تحقیق به مطالعه چابکی در زنجیره تامین و عوامل تاثیرگذار بر آن در جهت ارتقاء و بهبود مدیریت زنجیره تامین، شناسایی مدلها و شاخص های ارزیابی چابکی در زنجیره تامین پرداخته می شود. 1-3-اهمیت موضوع یکی از بزرگترین چالشهای پیش روی سازمانهای امروزی، لزوم واکنش به سطوح فزاینده ناپایداری تقاضاهاست. به دلایل متعددی، چرخه عمر محصول و تکنولوژی کوتاه شده و فشارهای رقابتی به کرات تغییرات در محصول را تحمیل نموده و تنوع تقاضاهای مصرف کننده ها بیشتر از گذشته شده است.برای رفع این چالش، لازم است سازمانها تلاش خود را برای کسب چابکی بیشتر متوجه کنند زیرا چابکی هم به تغییرات حجم و هم به تغییرات تنوع در کمترین قالب زمانی پاسخ می دهد.چابکی، زنجیره را قادر به پاسخگویی سریع به تغییرات به وجود آمده در محیط می نماید. برای رسیدن به یک موقعیت رقابتی مطلوب در محیط کسب و کار در حال تغییر، شرکتها باید برای کارآمدی عملیات با تامین کنندگان و مشتریان هم ردیف شده و برای کسب سطحی از چابکی فراتر از شرکتهای انحصاری، با یکدیگر مشارکت کنند. یک زنجیره تامین چابک به دنبال آن است تا مشتریان و کارکنان را غنی و ارضا کند. لذا یک زنجیره تامین چابک قادر است تا به صورت مناسبی به تغییراتی که در محیط کار روی می دهند، پاسخ دهد و در شرایطی که تقاضای بازار برای محصول بسیار متغیر و نوسان دار است، فلسفه چابک با افزایش سرعت و انعطاف پذیری در تنوع محصولات سبب بهبود پاسخگویی زنجیره تامین می گردد. از طرفی سازمان با فرایندهای چابک زنجیره تامین از حساسیت بیشتری نسبت به بازار برخوردار خواهد بود، توانایی بیشتری برای همسان سازی عرضه و تقاضا دارد و قادر است به چرخه کوتاه تری برای ارائه محصول دست یابد و به اعتقاد سوافورد، گوش و مورفی (2006) چابکی زنجیره تامین سازمان عامل حیاتی موثر بر رقابت پذیری کلی و فراگیر سازمان است. بنابراین بحث چابکی در زنجیره تامین دارای ضرورت زیادی است. 1-4- اهداف اساسی انجام تحقیق 1-4-1-اهداف علمی پژوهش حاضر در پی رسیدن به اهداف زیر می باشد: شناسایی شاخص های چابکی محورهای پنج گانه مدل سوافورد موثر بر زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر ارائه مدلی جهت ارزیابی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر تعیین اولویتهای شاخص ها و استراتژی های پیاده سازی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر 1-4-2-اهداف کاربردی اجرا و بکارگیری تکنیک پیشنهاد شده جهت اولویت بندی استراتژی های پیاده سازی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر 1-5- سوالات وفرضیات تحقیق 1-5-1-سوالات تحقیق آیا شاخص های انعطاف پذیری توسعه محصول در ارزیابی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر موثر هستند؟ آیا شاخص های انعطاف پذیری تولید وساخت در ارزیابی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر موثر هستند؟ آیا شاخص های انعطاف پذیری تدارکات در ارزیابی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر موثر هستند؟ آیا شاخص های انعطاف پذیری لجستیک در ارزیابی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر موثر هستند؟ آیا شاخص های انعطاف پذیری فناوری اطلاعات در ارزیابی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر موثر هستند؟ اولویت های شاخص ها و استراتژی های پیاده سازی زنجیره تامین چابک در شرکت صنعتی بهشهر چگونه است؟ 1-5-2-فرضیات تحقیق شاخص انعطاف پذیری توسعه محصول در ارزیابی زنجیره تامین چابک موثر است. شاخص انعطاف ساخت و تولید در ارزیابی زنجیره تامین چابک موثر است. شاخص انعطاف پذیری فناوری اطلاعات در ارزیابی زنجیره تامین چابک موثر است. شاخص انعطاف پذیری لجستیک در ارزیابی زنجیره تامین چابک موثر است. شاخص انعطاف پذیری تدارکات در ارزیابی زنجیره تامین چابک موثر است. 1-6- چارچوب نظری مطالعات متعددی در خصوص زنجیره تامین چابک و استراتژیهای پیاده سازی آن صورت گرفته است.با وجود تحقیقات و بررسی هایی که در این حوزه صورت گرفته است، تحقیقات کمی وجود دارند که رابطه بین چابکی سازمانی، استراتژیهای سازمانی و اجرای آن را توضیح میدهد.مدل این تحقیق برگرفته از مدل سوافورد و همکارانش(2006) و مدل لین(2006) و مدل فیصل(2007) می باشد که با ترکیب این سه، مدلی طراحی گردیده تا بتوان از طریق آن از یک طرف معیارهای موثر در زنجیره تامین چابک اولویت بندی گردند و از طرفی به ارزیابی و اولویت بندی استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک پرداخت. در این تحقیق زنجیره تامین چابک به عنوان وسیله ای برای سنجش توانایی زنجیره تامین، در تطبیق کارآمد با محیط رقابتی که به سرعت در حال تغییر بوده در جهت تامین خدمت یا محصول تعریف شده است. در مدل سوافورد زنجیره تامین چابک شامل پنج شاخص انعطاف پذیری می باشدکه عبارتند از: انعطاف پذیری توسعه محصول، انعطاف پذیری ساخت و تولید، انعطاف پذیری تدارکات، انعطاف پذیری لجستیک، انعطاف پذیری فناوری اطلاعات استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک در این مدل نیز از مدل لین و فیصل برگرفته شده است. این استراتژیها در مدل با عنوان توانمندسازهای زنجیره تامین چابک ذکر شده اند.این استراتژی ها، یکپارچه سازی در فرایند، یکپارچه سازی شبکه، یکپارچه سازی اطلاعات، مدیریت روابط مشارکتی و ارتقا مشتری و بازار می باشند. 1-7- مدل تحقیق -467833421832استراتژی1 : یکپارچه سازی فرایند استراتژی2 : ارتقای مشتری و بازار استراتژی4 : یکپارچه سازی شبکه استراتژی3: یکپارچه سازی اطلاعات استراتژی5 : مدیریت مشارکتی 00استراتژی1 : یکپارچه سازی فرایند استراتژی2 : ارتقای مشتری و بازار استراتژی4 : یکپارچه سازی شبکه استراتژی3: یکپارچه سازی اطلاعات استراتژی5 : مدیریت مشارکتی 1-8- تعاریف اصطلاحات و متغیرهای تحقیق زنجیره تامین: تمام فعالیت های مرتبط با جریان و تبدیل کالا از مرحله استخراج ماده خام تا تحویل به مصرف کننده و نیز جریان های اطلاعاتی مرتبط با آن ها گفته می شود و در مجموع از تبدیل مواد تا مرحله تحویل کالای نهایی به مصرف کننده سه جریان مالی، اطلاعاتی و کالا در آن وجود دارد. مدیریت زنجیره تامین: هماهنگی استراتژیک و سیستماتیک عملکردهای کسب و کار سنتی با هدف بهبود کارائی طولانی مدت است.به علاوه مدیریت زنجیره تامین شامل هماهنگی، تولید، موجودی، موقعیت و حمل ونقل بین بخشهای مختلف یک زنجیره تامین می باشد که از یک سو باعث افزایش توان پاسخگویی و از سوی دیگر سبب افزایش کارائی برای بازار هدف می شود.(شکاری، 1384) زنجیره تامین چابک: زنجیره تامین چابک، زنجیره تامینی است که توانایی پاسخگویی سریع به تغییرات در بازار و خواسته های مشتری در زنجیره تامین را داشته باشد. انعطاف پذیری توسعه محصول: توانایی برای توسعه محصول و یا بهبود محصول به طریقی اثربخش از لحاظ هزینه و به موقع جهت پاسخگویی به نیازهای مشتری یا بازار یا بهره برداری از فرصتهای بازار انعطاف پذیری تدارکات: نقش تدارکات جهت پاسخگویی به موقع و به طریق اثربخش در هزینه به تغییرات و نیازمندیهای مواد اولیه که منجر به بهبود پاسخگویی و افزایش رضایت مشتری می شود. انعطاف پذیری در تولید و ساخت: دامنه انتخابات متفاوت در دسترس و توانایی فرایند تولید جهت اجرای موثر آنها که منجر به تولید محصولات با کیفیت در پاسخگویی به تغییرات خصوصیات محصول، تامین مواد و تقاضا و یا افزایش به کارگیری فرایندهای دارای تکنولوژی انعطاف پذیری لجستیک: دسترسی به دامنه ای از انتخابات و توانایی جهت اجرای موثر آنها جهت انطباق فرایند کنترل جریان و ذخیره مواد، کالای نهایی، خدمات و اطلاعات مرتبط از مبدا تا مقصد در پاسخ به شرایط محیط بازار در حال تغییر انعطاف پذیری فناوری اطلاعات: توانایی سیستم فناوری اطلاعات جامع یک سازمان جهت انطباق پیدا کردن و حمایت از نیازمندیهای تغییر در کسب وکار نسبت به ابعاد انعطاف پذیر شامل توسعه محصول، منبع یابی(تامین)تولید و لجستیک به خوبی سایر اهداف استراتژیک یکپارچه سازی در فرایند: یکپارچه سازی در فرایند شامل برنامه ریزی مشارکتی، دسترسی به اطلاعات و دانش از طریق اینترنت و اطلاعات برای همگان در هر زمانی به روز شود، داده های مرتبط با فروش لحظه ای، پاسخگویی کارا به مشتری، قابلیتهای داده کاوی، اعتقادات و اهداف مشترک، میزان هماهنگی بالا، تاکید بر برون سپاری، تبادلات بدون استفاده از کاغذ، نسل جدید نرم افزارهای تحت شبکه است. به عنوان مبنای زنجیره تامین، یکپارچگی فرایند به معنای آن است که زنجیره تامین اتحادی از اعضای بهم مرتبط در یک شبکه است. یکپارچه سازی شبکه : یکپارچه سازی شبکه شامل تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید بر شایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتماد، روابط مبتنی بر اعتماد مدیریت روابط مشارکتی : این استراتژی زنجیره تامین جهت جذب خریداران و تامین کنندگان برای کار به صورت مشارکتی، توسعه محصول به طور مشارکتی و تسهیم اطلاعات است. یکپارچه سازی اطلاعات : به عنوان زیر ساختی از زنجیره تامین، شامل توانایی جهت استفاده تکنولوژی اطلاعاتی در تسهیم داده ها بین خریداران و تامین کنندگان است.بنابراین به طور موثر یک زنجیره تامین مجازی ایجاد می کند. ارتقاء مشتری و بازار : به عنوان استراتژی زنجیره تامین چابک، ارتقاء مشتری و بازار شامل توانایی جهت شناسایی و پاسخگویی سریع به نیازمندیهای واقعی مشتری می باشد.هم چنین جهت ماهر شدن در تغییر و عدم اطمینان است. معرفی سریع محصول جدید، پاسخگویی به تقاضای واقعی، تقاضا برای محصولات سفارشی، حفظ و افزایش سطح روابط مشتری، معیارهای مشتری محوری، بهبود کیفیت، کاهش هزینه ها، افزایش فراوانی، بهبود محصول از عوامل موثر در ارتقا بازار و مشتری هستند. 1-9- روش تحقیق انواع جهت گیری های پژوهش به سه دسته کاربردی،بنیادی و ارزیابی تقسیم می شود.(دانایی فرد،1383) این تحقیق از حیث هدف کاربردی است زیرا هدف آن حل مسائل اجرائی و واقعی است و موجب بسط دانش و بهبود چابکی در زنجیره تامین شرکت صنعتی بهشهر می گردد.هم چنین از حیث روش جمع آوری اطلاعات پیمایشی است.روش پیمایشی روشی است که در آن اطلاعات از طریق افرادی که پاسخگو نامیده می شوند و به سوالات جواب می دهند گردآوری می شود.(بیابانگرد،1388) 1-10- جامعه تحقیق از آنجا که چابکی بحثی نوظهور در صنعت ایران می باشد و هنوز افراد زیادی وجود ندارند که اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشند، لذا ضروری است از نظر خبرگانی استفاده گردد که با این بحث آشنایی داشته و اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشند.بنابراین تنها مطلعین این زمینه که به عنوان خبرگان از نظر آن ها استفاده گردید در میان مدیران ارشد شرکت صنعتی بهشهر قرار داشتند..بنابراین جامعه آماری که مورد بررسی قرار گرفته است به صورت محدود بوده و شامل افرادی است که به نوعی با مسئله چابکی آشنایی داشته و یا با آن درگیر بوده اند.تعداد آن ها 8 نفر بوده است و شامل مدیر دپارتمان نوآوری، مدیر لجستیک و انبارها، مدیر برنامه ریزی تولید و مواد، مدیر تولید، مدیر فنی، مدیر تصفیه، مدیر آزمایشگاه و R&D و مدیریت کیفیت بوده است. 1-11- قلمرو تحقیق الف:قلمرو مکانی: شرکت صنعتی بهشهر ب: قلمرو زمانی: تابستان و پاییز 93 ج: قلمرو موضوعی: ارزیابی و الویت بندی استراتژی های پیاده سازی زنجیره تامین چابک 1-12- روش نمونه گیری و حجم نمونه از بین هشت نفر از میان مدیران ارشد زنجیره تامین در شرکت صنعتی بهشهر تعداد پنج نفر به طور تصادفی انتخاب گردیدند. بنابراین روش نمونه گیری استفاده شده، نمونه گیری احتمالی از نوع تصادفی ساده است. 1-13- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق از منابع زیر استفاده می شود: روش میدانی مصاحبه و پرسش پرسش نامه روش اسنادی مطالعه و اطلاعات کتابخانه ای سایت های اطلاعاتی شبکه جهانی اینترنت مقالات فارسی مقالات لاتین 1-14- روش تجزیه وتحلیل در این تحقیق در مرحله اثبات فرضیه ها از آزمون تی استیودنت و جهت ارزیابی و اولویت بندی استراتژی های زنجیره تامین چابک از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی ((FAHP استفاده می شود. لازم به ذکر است که به وسیله نرم افزارهای Excel وSPSS به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شده است. 1-15- محدودیتها و مشکلات تحقیق عدم دسترسی مراجع کافی، کم بودن اطلاعات، مدارک و منابع مورد نیاز و هم چنین مورد کاوی های عملی انجام شده در رابطه با ارزیابی زنجیره تامین چابک عدم وجود تجربیات مشابه در سازمانها در ایران به جز چند مورد مطالعه بسیار محدود گستردگی موضوع تحقیق، مدیریت زنجیره تامین طیف وسیعی از تصمیمات مدیریت عملیات را در برمی گیرد. عدم وجود بانک اطلاعاتی جامع در مورد زنجیره تامین در سازمان جهت دستیابی به اطلاعات عددی مورد نیاز تحقیق 485775224155فصل دوم : مطالعات نظری00فصل دوم : مطالعات نظری 2-1- مقدمه سازمانهای امروز با مسائلی چون تغییرات سریع و غیرقابل پیش بینی، سفارشات خاص و سلیقه ای مشتریان، کیفیت کامل، انتظار دریافت سطح خیلی بالایی از خدمت و ... روبرو هستند.از اینرو سازمانها برای بقا و حفظ موقعیت خود، شکلهای متفاوتی به خود می گیرند.( سعیدی کیا و همکاران، 1380) در بسیاری از بازارهای بی ثبات امروزی حفظ بقا و کسب موفقیت مستلزم داشتن ویژگیهای خاصی می باشد.امروز دیگر رساندن محصول مناسب، با قیمت مناسب و در زمان مناسب به بازار شرط لازم وکافی برای پیروزی در میدان رقابت نیست بلکه این فقط شرط بقا در محیط های رقابتی است.فاکتور اساسی در بسیاری از بازارهای امروزی در دسترس بودن و سطح سرویس است که سبب ظهور الگوهای جدیدی چون چابکی یا پاسخگویی سریع شده است.امروزه سازمان موفق سازمانی است که دارای مزیت های رقابتی در محیط های جدید باشد و به سرعت بتواند خود را با نیازهای مشتری و تغییرات بازار منطبق کند.( چرمچی،1379) ساختارهای جدید سازمانی موجب شده است که فاکتورهای بیشتری در مبحث چابکی اهمیت پیدا کنند و به همین جهت، تصمیم گیری و انتخاب و اولویت بندی شاخص های موثر بر چابکی پیچیده تر گردد. در این فصل به تعاریف، تاریخچه و اصول مهم و موثر بر چابکی و زنجیره تامین چابک می پردازیم و در نهایت به روش ها و مدل های زنجیره تامین چابک در ادبیات موضوع می پردازیم. 2-2- تاریخچه الگوی چابک تاریخچه چابکی به دوره رکود صنایع ایالات متحده برمی گردد.باتوجه به رکود صنایع تولیدی ایالات متحده و از دست دادن رقابت پذیری در دهه 1980 که به خوبی مستند شده بود، در سال 1990 کنگره آمریکا تصمیم گرفت تا اقداماتی ضروری در این مورد انجام دهد.در نتیجه کنگره به وزارت دفاع دستور داد تا آژانسی را ایجاد کند تا صنعت ایالات متحده آمریکا را با هدف رقابتی تر کردن آنها، مورد بررسی قرار دهد.در واقع با مشاهده اینکه نرخ تغییر در محیط کسب و کار بیشتر از نرخ سازگاری با محیط است، گروهی از متخصصان و دانشگاهیان در دانشگاه لی های در ایالت پنسیلوانیا، از طرف وزارت دفاع گرد هم آمده و مطالعاتی را بر روی سیزده سازمان تولیدکننده بزرگ مانند جنرال موتورز، جنرال الکتریک و آی بی ام انجام دادند که هدف آن پاسخ به این سوال بود که سازمان های موفق در سال 2006 دارای چه ویژگیهایی خواهند بود.پس از آن بیش از صد سازمان دیگر نیز مورد مطالعه قرار گرفتند و حاصل تحقیقات فوق در کتابی در سال 1995 منتشر شد.نتایج این تحقیقات شامل نکاتی به شرح زیر بود: محیط های رقابتی جدید تحولات بسیاری را در سیستمهای تولیدی و سازمانها به وجود آورده اند. سازمانهایی که در این محیط های جدید دارای مزیتهای رقابتی باشند و به سرعت بتوانند محصولات منطبق با نیازهای مشتریان را تولید کنند چابک هستند. لازمه چابکی و سریع بودن، داشتن ویژگیهای زیر است: سیستم تولید انعطاف پذیر نیروی کار دانش پذیر ساختار مدیریتی که مشوق نوآوری های تیمی چه در داخل و چه در خارج سازمان باشد. اگر سازمانهای آمریکایی نتوانند به سمت چابک شدن حرکت کنند، استانداردهای زندگی در این کشور با خطر روبرو خواهد شد. در مجموع تحولاتی که موجب پیدایش ایده چابکی گردید در جدول 2-1 بیان گردیده است: جدول 2-1 عوامل به وجود آورنده ایده چابکی تحولعوامل به وجود آورندهسخت تر شدن رقابتافزایش رقابت در سطح جهانیکاهش هزینه اطلاعاترشد فناوری اطلاعاتکاهش زمان چرخه حیات محصولتبدیل بازارهای انبوه به بازارهای کوچکافزایش تغییر در مدل های محصولاتکاهش محدودیتهای برای ورود به بازارهای جهانیپیدایش بازارهای کوچک ضروری شدن همکاری بین سازمانهاافزایش همکاری بین سازمانیبهبود مدیریت روابط کارشکل گیری سازمانهای مجازیتغییر در انتظارات مشتریانفردگرا شدن مشتریانافزایش مهارت مشتریانافزایش انتظار مشتری در سرعت دریافت کالاافزایش فشارهای اجتماعیقوانین مدنیموانع مدنیمسائل محیط زیستافزایش تحصیلات افراد و آموزش نیروی کار 2-3- مفهوم چابکی و تولید چابک در فرهنگ لغات واژه Agile به معنای حرکت سریع و چالاک و هم چنین توانایی تفکر سریع و با یک روش هوشمندانه به کار رفته است.این واژه در فرهنگ لغات وبستر نیز به صورت فرز و زرنگ ترجمه شده است.در واقع چابکی یا سریع بودن سازمان به معنای حداکثر انعطاف پذیری است.( ماسون و جونز، 2000) محیط های رقابتی جدید تحولات بسیاری را در سیستم های تولیدی و و سازمانها به وجود آورده است.سازمانهایی که دارای مزیت رقابتی در این محیط های جدید باشند و به سرعت بتوانند محصولات را مطابق نیاز مشتریان تولید کنند، چابک هستند. چابکی یا سریع بودن سازمان، به معنای حداکثر انعطاف پذیری است به طوری که نه تنها بتواند به تغییرات در محصول و بازار و نیاز مشتریان پاسخ دهد بلکه فرصتهایی را فراهم نماید که با ایجاد تغییرات در بین رقبا بتواند به عنوان سازمان برتر شناخته شود.بنابراین چابکی یک استراتژی جامع برای تغییرات اساسی و برگشت ناپذیری است که موجب برتری سازمانی می گردد. منظور از تولید چابک، یک نوع استراتژی تولید است که مبتنی بر محصولات جدید به بازارهایی که به سرعت متحول می شوند و هم چنین توانا نمودن سازمان برای پاسخگویی به تغییرات مداوم و غیرقابل پیش بینی محیط رقابتی است.درحقیقت منشأ چابکی به سیستم های تولید منعطف باز می گردد.در ابتدا تصور می شد که مسیر انعطاف پذیری در ساخت و تولید، جهت پاسخگویی بهتر به تغییرات حجم یا نوع محصول، تنها از اتوماسیون می گذرد؛ اما بعدها این ایده به مفهوم وسیع تری گسترش یافت و مفهوم چابکی به عنوان یک جهت نماو الگوی سازمانی ایجاد شد.چابکی یک قابلیت وسیع کسب و کار است که ساختارهای سازمانی، سیستمهای اطلاعاتی، فرایندهای حمل و نقل و هم چنین طرز تفکر افراد را در برمی گیرد.چابکی به معنای استفاده از دانش بازار و شرکتهای مجازی به منظور بهره برداری از فرصتهای سودآور در بازارهای بی ثبات می باشد. تحولات سریع تکنولوژیکی، افزایش خطرات، جهانی شدن و انتظارات خصوصی سازی از ویژگیهای محیطی هستند که سازمانهای تجاری کنونی با آنها مواجهند.برای کسب موفقیت در این محیط، چابکی یک مزیت رقابتی ایجاد می کند که می توان با شهرت در نوآوری و کیفیت آن را حفظ نمود.سازمان چابک فرایندها و افراد سازمان را با تکنولوژی پیشرفته همگام ساخته و نیازهای مشتریان را براساس محصولات و خدمات با کیفیت خود را در یک قالب زمانی نسبتا کوتاه می کند. باتوجه به جدید بودن بحث چابکی ،تعریفی که مورد تأیید همگان باشد وجود ندارد.محققان بسیاری در این زمینه فعالیت کرده اند و هرکدام تعاریف متعددی را ارائه کرده اند. در تعریف گاناسکاران تولید چابک به معنای توانایی بقاء و موفقیت در محیط رقابتی با تغییرات پیش بینی نشده و مستمر به وسیله پاسخگویی و واکنش سریع و اثربخش به تغییرات بازار که به وسیله مشتری از محصول و خدمات ایجاد می شود، می باشد. (گاناسکاران، 1999، 105-87) کید چابکی را تطبیق سریع و فعالانه عناصر سازمان با تغییرات پیش بینی نشده و غیرمنتظره تعریف می کند.( کید، 1996) علیرغم تعاریف مختلفی که از چابکی شده است، تمام تعاریف بر سرعت و انعطاف پذیری به عنوان ویژگی های اولیه یک سازمان چابک تاکید دارد. ( گاناسکاران،1999،105-87 ؛ شریفی و ژانگ، 1999، 22-7 ؛ 33) یک خصیصه مهم چابک بودن پاسخ اثربخش به تغییر و عدم اطمینان می باشد.(زین ، 2005، 839-829). به بیان برخی محققان، پاسخ به تغییر از راههای مناسب و دریافت مزایای تغییر از اجزا اصلی چابکی هستند.( کید، 1996؛ داو، 1999) 2-4- محدودیتهای الگوی چابک هدف الگوی چابک افزایش سطح سرویس است؛ اما استفاده از ابزارهای چابکی مستلزم صرف هزینه بیشتر و افزایش قیمت محصول می باشد که بر اساس الگوی ناب این افزایش قیمت اتلاف محسوب می شود. هم چنین در الگوی چابک ممکن است برای افزایش پاسخ دهی و سطح سرویس به مشتری مجبور شویم موجودی اطمینان یا ظرفیت اضافه بیشتری را در نظر بگیریم. 2-5- تولید چابک تولید چابک یک مفهوم جدید است که ممکن است از تکنیک های جدیدی تشکیل شده باشد. در تولید چابک تکنیک ها و روش های عمومی مانند تولید ناب و منعطف در یک روش متمرکز شده اجرا می شوند، از این رو بهبود زیادی در محصولات، پاسخ دهی به مشتریان و انعطاف پذیری فراهم می کند.( کید، 1994) تولید چابک روی راه اندازی سریع کل سازمان برای تولید محصولات متفاوت متمرکز شده است.این شامل نظارت بر تقاضای مشتری از نزدیک، شناسایی فرصتهای بازار برای محصولات جدید، توسعه سریع محصولات به طور مشترک با سازمانهای دیگر، توسعه عملیات تولید به طور هم زمان و استفاده از سیستم توزیع فیزیکی پاسخ ده و منعطف برای تحویل محصول می شود. 2-5-1- اصول چهارگانه تولید چابک تولید چابک بر چهار اصل اساسی استوار می باشد: ( کریستوفر و تویل، 2000) سازماندهی در جهت پیشرو بودن در تغییر یک سازمان چابک در جهتی سازماندهی می گردد که قادر باشد بر تحولات و تغییرات غیر قابل پیش بینی فائق آید.از این رو منابع انسانی و فیزیکی آن، به گونه ای سازمان دهی می شوند که بتواند به سرعت با محیط در حال تغییر و فرصتهای موجود در بازار سازگار شود. اهرمی نمودن تاثیر اطلاعات و افراد سازمان چابک سعی می نماید از تاثیر اطلاعات بر روی افراد بهره گیری نموده و از طرفی، مشوق نوآوری و ابداع باشد.به طوری که مدیریت، منابع اطلاعاتی مورد نیاز افراد را در زمان مناسب در دسترس آنها قرار دهد. تشریک مساعی در جهت افزایش رقابت برای ارائه سریع محصولات به بازار ، سازمان های رقیب ناچارند که با هم همکاری و تشریک مساعی داشته باشند. ارج نهادن به مشتریان مشتریان این سازمانها را به عنوان تولیدکننده محصولاتی که نیازهای آنها را برطرف کنند می شناسند .قیمت گذاری کالاها بر اساس هزینه های تمام شده آن نبوده، بلکه بر اساس ارزشی است که در قبال نیاز مشتری کسب نموده اند. 2-5-2- ویژگیهای تولید چابک جدول 2-2 ویژگی های تولید چابک را در ابعاد مختلف سازمان، عرضه کنندگان، توجه مدیران، بازار، صرفه جویی، فرایند تولید و نحوه اداره سازمان بیان می کند: جدول2-2 ویژگی های تولید چابک محصولکاملا منطبق با خواست مشتری باشد(توجه به مشتری)سازمانچندمهارتهعرضه کنندگانانتخاب عرضه کنندگان از بین تعداد زیاد و ایجاد اطمینان و اعتماد در کوتاه مدت نسبت به آنها، تقسیم نمودن ریسک و سود با آنهاتوجه مدیران به سرمایه گذاری درافراد و اطلاعاتبازاربازارهای کوچک و غیرقابل پیش بینیصرفه جوییصرفه جویی در تنوع(با تحلیل هزینه و منفعت انجام می پذیرد)فرایند تولیدسازگارنحوه ادارهرهبری 2-5-3- مدلهای چابکی تاکنون مدل های متفاوتی در جهت شناخت هرچه بهتر تولید چابک، ارائه شده است که هریک از این مدلها دارای نقاط قوت و ضعف متفاوتی بوده است.در حقیقت هریک از آنها از زاویه ای متفاوت به موضوع چابکی پرداخته است: مدل 1: ابعاد چابکی از دید متز و همکارانش سازمان چابک مفهومی پیچیده می باشد که برای دستیابی به آن، چهار راهبرد پیشنهاد شده است: غنی سازی مشتریان : غنی سازی مشتری به معنای فراهم سازی پیوسته محصولات و خدمات که مشتری بابت آن ارزش پولی پرداخت می کند، می باشد.این بعد شرط بقا بنگاه در رقابت است.بنگاهها باید درک صحیحی از مشتریان خود داشته و محصولات و خدماتی را به آنان عرضه کنند که در زندگی آنها ایجاد ارزش نماید. همکاری برای افزایش قابلیت رقابت : هیچ سازمانی تمام مهارتها، دانش و منابع مورد نیاز را برای کلیه نیازهای بازار در اختیار ندارد.به منظور پاسخ به این نیازها سازمان چابک بایستی راهبرد ایجاد ائتلاف فرصت طلبانه با بنگاههای مختلف در زمینه شایستگی های اساسی را اتخاذ کند. مدیریت تغییرات و ابهامات : مهمترین چالشی که بنگاهها امروز با آن مواجهند، تغییر سریع و مداوم می باشد.این تغییرات در عرصه تولید محصولات متنوع تر، ارتباط با مشتریان، فضای کسب و کار، حوزه ی فناوری، شرایط اجتماعی و قوانین محیطی ایجاد شده است.بنابراین سازمانها برای بقا و پیشرفت در محیط متغیر باید به گونه ای سازماندهی شوند که دارای ساختارهای سازمانی منعطف و نوآور و قدرت تصمیم گیری سریع باشند. افزایش اثر اطلاعات و نیروی انسانی : دانش و مهارتهای کارکنان مهمترین دارایی های سازمان به حساب می آند.سازمان چابک باید در زمینه آموزش و بهبود منابع انسانی خود سرمایه گذاری اساسی انجام دهد.بهره وری از فناوری اطلاعات و ابزارهای مدیریت دانش و تبادل آزادانه اطلاعات از دیگر ویژگیهای چابکی می باشند. مدل 2 : مدل گاناسکاران گاناسکاران در سال 1998 با هدف جمع بندی دیدگاههای مختلف ارائه شده برای طراحی و اجرای سیستمهای تولید چابک به ارائه مدلی جامع پرداخته(شکل2-1) که در آن یک بنگاه تولید چابک را در چهار بعد مورد بررسی قرار می دهد: راهبرد قیمت گذاری بر مبنای ارزش به منظور غنی سازی مشتریان همکاری در جهت بهبود رقابت پذیری کنترل و مدیریت تغییرات و عدم اطمینان در سازمان سرمایه گذاری جهت تقویت تاثیر افراد و اطلاعات وی براین اساس و به منظور توانا سازهای تولید چابک، مدل مفهومی خود را بر پایه چهار بعد مطرح شده در بالا ارائه می کند.توانا سازهای مطرح شده در مدل مفهومی عبارتند از: ابزارها و معیارهای شکل گیری بنگاه مجازی، تیم های کاری پراکنده، ابزارها و معیارهای شکل گیری سریع مشارکت، مهندسی همزمان سیستم های اطلاعاتی یکپارچه(محصول-تجاری-تولید)، ابزارهای نمونه سازی سریع و تجارت الکترونیک 28688137502ابزارها و معیارهای شکل گیری بنگاه مجازیابزارهای نمونه سازی سریعسیستمهای اطلاعاتی یکپارچهتجارت الکترونیکتولید چابکتیم های کاری پراکندهابزارها و معیارها ی شکل گیری سریع مشارکتمهندسی همزمان00ابزارها و معیارهای شکل گیری بنگاه مجازیابزارهای نمونه سازی سریعسیستمهای اطلاعاتی یکپارچهتجارت الکترونیکتولید چابکتیم های کاری پراکندهابزارها و معیارها ی شکل گیری سریع مشارکتمهندسی همزمان طراحی مجدد سازمان قیمت گذاری برمبنای ارزش سرمایه گذاری همکاری شکل2-1 مدل گاناسکاران از تولید چابک مدل 3 : مدل رامسش و همکارانش در این مدل سه ویژگی اصلی برای یک سازمان چابک در نظر گرفته شده است که عبارتند از: محصول یا خروجی، سیستم حمل و نقل، ورودی ها یا فاکتورهای بازار این مدل دارای یک ساختار کل نگر است که از نظر اجرایی، مناسب پیاده سازی در سازمانهای تولیدی نیستو اغلب در بحث معرفی ساختارهای چابک و به صورت تئوریک به کار رفته است.این مدل هم چنین راهکارهایی برای تسریع فرایندهای راه اندازی و نصب تجهیزات درون سازمان را ارائه داده است. مدل 4 : مدل کید این مدل که در شکل 2-2 نمایش داده شده است، پیشنهاد می کند که تولید چابک را می توان به عنوان ساختاری در نظر گرفت که در داخل هر شرکتی، توانایی توسعه محصولات و استراتژیهای کسب و کارش را دارا باشد.این ساختار به وسیله سه منبع اولیه پشتیبانی می شود که عبارتند از: ساختارهای مدیریتی، سازمانی نوآورانه افراد توانمند، با دانش و مهارت بالا تکنولوژیهای هوشمند و انعطاف پذیر این سه منبع توسط یک متدولوژی با هم یکپارچه مشوند.به عبارت دیگر تولید چابک را می توان به عنوان یکپارچگی سازمان، افراد با دانش و مهارت بالا و تکنولوژیهای پیشرفته جهت حصول به نوآوری و همکاری در پاسخ به نیازهای مشتری در نظر گرفت. 20335053775تولید چابکتکنولوژیهای هوشمند و انعطاف پذیرافراد توانمند، با دانش و مهارت بالاساختارهای مدیریتی یکپارچگی سازمان، افراد و فناوری00تولید چابکتکنولوژیهای هوشمند و انعطاف پذیرافراد توانمند، با دانش و مهارت بالاساختارهای مدیریتی یکپارچگی سازمان، افراد و فناوری شکل2-2 مدل کید از ساختار تولید چابک مدل 5 : مدل شارپ و همکارانش -5613401779270تولید چابکتمرکز بر شایستگی های اساسیفونداسیون رقابتی: پاسخگویی اجتماعی، بهبود کیفیت، پاسخگویی سریع، تغییرات مستمر، تمرکز جامع بر مشتریفونداسیون پایه : تولید ناب / تولید در کلاس جهانیبنگاه مجازینمونه سازی سریعبهبود مستمرکار تیمیمدیریت تغییر و ریسکتوانمندسازی مهندسی همزمانافراد منعطف چندمهارتهفناوری اطلاعاتتولید چابکتمرکز بر شایستگی های اساسیفونداسیون رقابتی: پاسخگویی اجتماعی، بهبود کیفیت، پاسخگویی سریع، تغییرات مستمر، تمرکز جامع بر مشتریفونداسیون پایه : تولید ناب / تولید در کلاس جهانیبنگاه مجازینمونه سازی سریعبهبود مستمرکار تیمیمدیریت تغییر و ریسکتوانمندسازی مهندسی همزمانافراد منعطف چندمهارتهفناوری اطلاعاتمدلی تئوریک برای تولید چابک بوده ودارای سه سطح می باشد.سطح اول پایه مدل بوده و از مجموعه ای از اصول عملی و اجرایی تشکیل شده است.سطح دوم شامل توانا سازهای مدل است.این توانا سازها به عنوان مبناهایی برای رقابت در محیط های پرتلاطم امروزی مطرح شده اند که در این مدل تحت عنوان فونداسیون رقابتی نامیده شده اند.در آخر سطح سوم که خروجی مدل می باشد.شکل 2-3 سطوح مختلف این مدل را نشان می دهد. شکل2-3 مدل شارپ و همکارانش در تولید چابک تمرکز بر شایستگی های اساسی: از آنجا که بنگاهها به دلیل کمبود منابع و امکانات به تنهایی توانایی پاسخگویی به همه نیازهای مشتریان را ندارند، شبکه های موقتی از شرکتهای مستقل که به وسیله تکنولوژی اطلاعات، شایستگی ها، زیر ساختارها و فرایندهای کسب وکار را به اشتراک می گذارند و این کار با هدف ارضای نیازمندی های خاص بازار صورت می گیرد و پس از تکمیل پروژه مورد نظر منحل می شوند. بنگاه مجازی: در محیط تولیدی چابک، برای کنترل موثر تولید، سیستم های اطلاعاتی تولید باید به یک تعداد از منابع داده و پایگاه های داده ای خصوصی و تجهیزات دسترسی داشته باشند که در آن اطلاعات با فرمت استاندارد، قابل فهم، موثر و مورد استفاده برای افرادی که به آن نیاز دارند، درآید. ساخت سریع نمونه اولیه: نمونه سازی اولیه را طراحی و ایجاد یک نسخه از محصول به صورت سریع می گویند که با کمک تکنولوژی های پیشرفته طراحی و تولید به وسیله کامپیوتر و یا مهندسی به وسیله کامپیوتر انجام می گیرد. مهندسی همزمان: رویکردی سیستماتیکبه طراحی همزمان محصولات و فرایندهاست و به نیاز برای سیکل توسعه محصول کوتاهتر پاسخ داده و از اینرو به بازارهای در حال تغییر به صورت سریع و ممکن پاسخ گو می باشد. افراد منعطف و چندمهارته: این افراد علاوه بر دانش، مهارت و لیاقت انجام شغل، انعطاف پذیری سریعی در انجام وظایف دیگر( هنگام ضرورت ) را دارا می باشند و نتیجه برنامه های آموزشی هستند. بهبود مستمر: فرایند تکراری برنامه ریزی، تغییر، ارزیابی و بهبود عناصر داخل ساختار سازمانی که گاهی شامل مشتریان و تامین کنندگان خارجی نیز می شود. کارهای تیمی: تیم شامل اعضایی است که به یک هدف مشترک و مجموعه ای از اهداف کاری متعهد هستند و روشی که برای آن افراد، خودشان را به طور متقابل مسئول می دانند. مدیریت تغییر و ریسک: فرایند تغییر فرهنگ سازمانی از ارزشها و شیوه های عملی سنتی می باشند و ایده ها و عقاید جدیدی را منعکس می کند. فناوری اطلاعات: معنا و مفهوم تجارت الکترونیکی، استفاده از ابزارآلات الکترونیکی در تجارت می باشد که پراکندگی جغرافیایی مشتریان و نیازهایشان را در نظر گرفته و زمان پاسخ به تقاضای مشتری را بهبود می بخشد. توانمندسازی: کارکنان توانمند شامل افرادی است که شبکه غیر رسمی را( در زمان مورد نیاز ) تشکیل داده و به طور موثر توانایی انجام این کار را داشته باشند. مدل 6 : مدل یوسف و همکارانش این مدل(شکل 2-4) چهار مفهوم اساسی را برای تولید چابک ارائه کرده است. 9430892262مدیریت شایستگی های اساسیبنگاه مبتنی بر دانشتولید چابکبنگاه مجازیتوانمندی شکل دهی مجدد00مدیریت شایستگی های اساسیبنگاه مبتنی بر دانشتولید چابکبنگاه مجازیتوانمندی شکل دهی مجدد شکل2-4 مدل یوسف و همکارانش مدیریت شایستگی های اساسی: مدیریت که مسئولیت خاصی در کسب دانش و مهارتهای اساسی دارد باید توانایی های اساسی بنگاه را شناسایی و حلقه های گمشده را پیدا و از طریق پیوند آنها را ایجاد کند. بنگاه مجازی: در تولید چابک عبارت بنگاه مجازی با معنای متفاوتی به کار می رود و منظور سرمایه گذاری مشترک با دیگر شرکتهایی است که شایستگی اساسی مکمل و مشخص دارند، یعنی شایستگی اساسی از چندین شرکت انتخاب شده و سپس در داخل یک پدیده مجرد ترکیب می شوند. بنگاه های چابک به آسانی می توانند جابجایی چشمگیری در تمرکز، متنوع سازی، شکل دهی و تنظیم مجدد کسب و کارشان ایجاد و هدفی ویژه و سریع را به عنوان پنجره ای باز رو به فرصتها ارائه نمایند. نیروهای کاری سازمانهای چابک باید برانگیخته شده، آموزش دیده و با مجموعه کاملی از مهارتها، تخصص ها و دانش تقویت شوند تا به عنوان یک عنصر اساسی و حیاتی تلقی گردند. مدل 7 : مدل جین های و همکارانش براساس مدل جین های و همکارانش اجرای تولید چابک با استفاده از یکپارچه سازی، فرایندهای استراتژیک و فناوری اطلاعات ممکن است.این مدل سعی بر چابک سازی سازمان در دو سطح مدیریت و تکنولوژی در سازمان دارد. مدل 8 : مدل هرمزی طراحی سیستم تولید چابک دیگر مدلی است که در این زمینه ارائه شده است.این مدل با استفاده از یک ساختار ایستا با استفاده از فاکتورهای محیطی، سیستم های برنامه ریزی، زیر ساخت های تولید منعطف و نیروی کار چند مهارته سعی بر چابک سازی سازمان دارد.در این مدل، هرمزی هیچ نوع بازخوردی به منظور بهبود و استفاده از نتایج پیاده سازی طرح نکرده است. مدل 9 : مدل شریفی و ژانگ این مدل شامل سه بخش است و ابعاد مختلف تولید چابک را مورد بررسی قرار داده و در صنایع تولیدی اجرا نموده اند.(شکل 2-5) 89171835403پاسخگوییانعطاف پذیریشایستگیسرعتمحرکهای چابکیتوانمندی های چابکیفراهم کننده های چابکی00پاسخگوییانعطاف پذیریشایستگیسرعتمحرکهای چابکیتوانمندی های چابکیفراهم کننده های چابکی ابزارها و شیوه های علمی نیاز برای چابک شدن سازمان تلاش راهبردی برای چابکی تکنولوژی افراد نوآوری راهبرد چابکی شکل2-5 مدل شریفی و ژانگ بخش اول شامل محرکهای چابکی می باشد.محرکها آن دسته از تغییراتی می باشند که بنگاه را به جایگاهی جدید در کسب و کار و جستجوی مزایای رقابتی رهنمون می سازند و موجبات تجدید نظر در راهبرد و ساختاردهی مجدد بنگاه را فراهم می آورند. قابلیت های چابکی که دومین بخش این مدل است، شامل قابلیت های ضروری می باشند که برای پاسخگویی به تغییرات مورد نیاز می باشند.شریفی، پاسخگویی، انعطاف پذیری، شایستگی و سرعت را به عنوان چهار قابلیت اصلی معرفی می نماید. آخرین قسمت مدل مفهومی، تامین کننده های چابکی است که قابلیت ها توسط آنها ایجاد و پشتیبانی می شوند و شامل ابزارها، تکنیکها و روشهایی است که در سطوح مختلف سازمان اعمال می شود. مدل 10 : مدل تکمیلی شریفی و ژانگ در این مدل، مدل قبلی تولید چابک به طور کامل تری توسط شریفی و همکارانش در سال 2001 مجددا تشریح شد.چهار جنبه اصلی تولید چابک در این مدل عبارتند از: محرکهای چابکی قابلیت چابکی مهیا کننده چابکی استراتژی چابکی محرکهای چابکی سازمان را وادار می کند استراتژی جاری را بازبینی کرده و الزامات چابک بودن را اضافه و یک استراتژی چابک را اتخاذ کند.قابلیتهای چابکی مانند : پاسخگویی، رقابت، سرعت و انعطاف پذیری که به عنوان ویژگیهای اصلی سازمان چابک معرفی شده اند به وسیله مهیا کننده های چابکی بدست می آیند.مهیا کننده های چابکی می توانند از چهار حوزه سازماندهی، تکنولوژی، کارکنان و نوآوری حاصل شوند. مدل 11 : مدل لین و همکارانش در سال 2006 لین و همکارانش مدل دیگری را شامل سه قابلیت چابکی که عبارتند از مدیریت سازمانی چابک، طراحی محصول چابک و تولید محصول چابک را تعریف کردند.برای هرکدام از این قابلیتهای اصلی سه معیار که هرکدام به طور مخصوص به زیرمعیارهایی درجه بندی شده اند، ارائه شد.( کید، 1996) با توجه به مدلهای مختلف ارائه شده که هرکدام از دریچه ای متفاوت به مفهوم تولید چابک نگریسته اند می توان دریافت که مدلهای متفاوت، ساختارهای نامتقارن در ابعاد مختلف چابکی سازمان را دارا می باشند.همانطور که تغییراتی که سازمانها با آن روبرو می شوند ممکن است متفاوت باشد درجه ای از چابکی موردنیاز هر شرکت نیز متفاوت خواهد بود. این درجه، سطح چابکی مورد نیاز نام دارد که تابع مستقیم عوامل مختلفی شامل درجه آشفتگی یا تغییر محیط تجاری سازمان و شرایط داخلی ویژگی های خود سازمان مانند سطح کمال عملیات سازمان است. این بدین معنی می باشد که هرچه شرایط برای کارهای تجاری متغیرتر باشد سازمان نیاز بیشتری به چابکی دارد. 2-6- مدیریت زنجیره تامین مدیریت زنجیره تامین یکی از شاخه های نوظهور مدیریت است که روز به روز در حال تکامل و پیشرفت است و به دنبال راههایی برای کاهش هرچه بیشتر سیکل تولید محصول و ارائه خدمات تا رسیدن به دست مشتری ضمن بالا بردن کیفیت محصول و خدمات مورد نظر است.مدیریت زنجیره تامین نتیجه تکاملی مدیریت انبارداری است.در دهه 60 کارشناسان با مطالعه بر روی رابطه داخلی بین انبارداری و حمل و نقل و یکپارچه سازی آنها قادر به کاهش موجودی خود شدند که حاصل این مطالعات ، مدیریت توزیع نام گرفت.این زنجیره شامل خیلی از وظایف از قبیل خرید، جریان وجوه، باربری مواد، برنامه ریزی و کنترل تولید، کنترل موجودی و لجستیکی و توزیع و تحویل می گردد. اهداف نرم افزار مدیریت زنجیره تامین مدرن، کاهش عدم اطمینان و ریسک در زنجیره تامین است. با وجود آن، به طور مثبتی بر سطوح موجودی، زمان چرخه، فرایندهای تجاری و سرویس های خدماتی به مشتری اثر می گذارد.این زنجیره، فرایندی پویا است که فعالیتهای همزمان، ارزیابی های مستمر از طرفین درگیر، فناوری های به کار رفته در آن و ساختار سازمانی را شامل می شود.شرایطی که باعث تعریف و طراحی مدیریت زنجیره تامین شده، افزایش روزافزون رقابت پذیری و تلاش برای بقا سازمانهاست که با توسعه روزافزون شبکه های ارتباطی و فناوری اطلاعات حاصل شده است.سازمانها رمز این بقا را در ارضای این نیازها نه فقط توسط آخرین موجودیت چسبنده به مشتری ( که محصول نهایی خروجی اوست )، بلکه توسط سایر تامین کنندگان بالا دستی، صورت می گیرد.این توالی تامین کنندگان در راستای ارضای نیاز یک مشتری، زنجیره تامین نام دارد.هدایت تمام اعضای زنجیره تامین به صورتی یکپارچه و هماهنگ را مدیریت زنجیره تامین می نامند.( کریستوفر، 2004، 117-127) با افزایش رقابت و در نتیجه آن بهبود قابلیتهای تولید در دهه 90 مدیران به تدریج دریافتند که ورودی های مواد و خدمات فراهم شده توسط تامین کنندگان، تاثیرات عمده ای در توانایی سازمان جهت پاسخگویی به نیاز مشتریان دارد و صرفا با مدیریت صحیح سازمان خود نمی توانند به این هدف دست یابند.آنها هم چنین باید در مدیریت شبکه تمام شرکتهای بالادست که ورودیها را تامین می کنند( به صورت مستقیم یا غیر مستقیم) و شبکه شرکتهای پایین دست که کار تحویل و خدمات پس از فروش را انجام می دهند، مشارکت کنند. در کتاب " مقدمه ای بر زنجیره تامین " ، زنجیره تامین به صورت کلیه فعالیتهای مربوط به جریان فیزیکی مواد و تبدیل آن به محصول نهایی از مواد خام تا مصرف کننده نهایی و هم چنین جریانهای اطلاعاتی مربوطه را شامل می شود، تعریف شده است.( روبرت هاندفیلد، 2002 ) 2-6-1- تعریف مدیریت زنجیره تامین اصطلاح مدیریت زنجیره تامین در اواخر دهه 80 میلادی مطرح شد و در دهه 90 به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت.پیش از این تاریخ، عباراتی هم چون لجستیک و مدیریت عملیات به کار می رفت.برخی از تعاریف زنجیره تامین عبارتند از: یک زنجیره تامین هم راستا سازی شرکتهایی است که محصولات یا خدماتی را به بازار عرضه می کنند. یک زنجیره تامین شامل تمام مراحلی است که به طور مستقیم، غیرمستقیم در برآورده ساختن خواست مشتری دخیل هستند.زنجیره تامین نه تنها شامل سازندگان و تامین کنندگان می شود بلکه بخش های حمل و نقل، انبار، خرده فروشان و حتی خود مشتریان را دربر می گیرد. یک زنجیره تامین شبکه ای از تجهیزات و امکانات توزیع است که عملیات های تامین مواد، تبدیل مواد محصولات نیم ساخته و نهایی و توزیع محصولات نهایی در بین مشتریان را بر عهده دارد. براساس تعریف های ارائه شده برای زنجیره تامین، می توان مدیریت زنجیره تامین را به صورت آنچه که برای تاثیرگذاری بر زنجیره تامین و رسیدن به نتایج مورد نظر انجام داده می شود، تعریف نمود: هماهنگ سازی نظام مند و راهبردی بخش های سنتی کسب و کار و هم چنین تاکتیکهایی که در این بخش ها به کار می رود، اعم از درون شرکتی خاص و یا در کل زنجیره، با هدف بهبود بلندمدت عملکرد هریک از شرکتها و کل زنجیره تامین. مدیریت زنجیره تامین هماهنگ سازی تولید، موجودی، محل و موقعیت و حمل و نقل در بین اجزا یک زنجیره به بهترین ترکیب پاسخ دهی و کارایی برای بازار مورد نظر است. بین مفهوم مدیریت زنجیره تامین و مفهوم سنتی لجستیک تفاوت وجود دارد.به طور معمول لجستیک به فعالیتهایی که در درون یک سازمان رخ می دهد اطلاق می گردد، در حالی که زنجیره تامین به شبکه هایی از شرکتها اشاره دارد که با یکدیگر کار کرده و فعالیتهای خود را به منظور تحویل محصول به بازار هماهنگ می سازد. هم چنین لجستیک سنتی بر فعالیتهایی هم چون تامین، توزیع، نگهداری و تعمیرات و مدیریت موجودی متمرکز است ولی مدیریت زنجیره تامین علاوه بر تمامی بخش های لجستیک سنتی، فعالیتهایی هم چون بازاریابی، توسعه محصول جدید، امور مالی و خدمات به مشتری را نیز در نظر می گیرد. با نگاهی وسیع‌تر از تفکر زنجیره تأمین ، این فعالیت‌های افزوده شده ، هم‌اکنون بخشی از فعالیت‌های مورد نیاز جهت برآورد نمودن خاص مشتری هستند. مدیریت زنجیره تأمین به زنجیره تأمین و سازمان‌های درون آن به صورت یک مجموعه واحد نگاه می‌کند. این مدیریت ، روشی نظام‌مند را برای اداره فعالیت‌های مختلف مورد نیاز جهت هماهنگ سازی جریان محصولات و خدمات با هدف ارائه خدمات بهتر به مشتری نهایی ایجاد می‌کند. این روش نظام‌مند ، چهارچوبی را برای پاسخ گویی مناسب‌تر به نیازهایی از کسب و کار ایجاد می‌نماید که امکان تعارض در بین آن‌ها وجود دارد . خواسته‌ها و الزامات مختلف زنجیره تأمین در یک نگاه جزئی و بخشی، اغلب دارای نیازهای متضادی هستند . برای مثال ، گیج به سطوح بالای خدمت دهی به مشتری ، سطوح بالایی از موجودی را در پی خواهد داشت ، اما نیاز به عملکردی کارا ، کاهش سطوح موجودی را می‌طلبد. تنها زمانی که این نیازها توأماً و به صورت ابزار یک تصویر بزرگ‌تر دیده شوند، می‌توان راهکارهایی برای متوازن نمودن انتظارات مختلف آن‌ها یافت . مدیریت کارای زنجیره تأمین نیازمند بهبود هم‌زمان در صد خدمت دهی به مشتری و کارایی فعالیت‌های داخلی شرکت‌های عضو زنجیره است. سطح بالای خدمت به مشتری به معنای نرخ بالای تأمین سفارشات ، نرخ بالای تحویل به‌موقع و نرخ بسیار پایین محصولات مرجوعی از طرف مشتریان است . در مقابل ، کارایی داخلی برای سازمان‌ها یک زنجیره تأمین به معنای آن است که این سازمان‌ها نرخ بازگشت مطلوبی از سرمایه‌های خود به دست آورده و راه‌هایی را برای کاهش هزینه‌های عملیاتی و فروش خود پیدا نموده‌اند . در ادامه ، یک الگوی پایه‌ای برای به‌کارگیری مدیریت زنجیره تأمین ارائه می‌شود . گرچه هر زنجیره تأمین انتظارات بازار و مشخصات عملیاتی منحصر به فرد خود را دارد ، اما مباحث این الگو اساساً برای هر حالتی یکسان است. شرکت‌ها در هر زنجیره تأمینی می‌بایست بر حسب نوع فعالیتشان ، شخصاً و یا به صورت مشارکتی در پنج حوزه زیر تصمیم‌گیری کنند : تولید : بازار به چه محصولی احتیاج دارد ؟چه مقدار از چه محصول و در چه زمانی باید تولید شود ؟سر برنامه‌های تولید که عواملی همچون ظرفیت کارخانه ، بالانس خط ، کنترل کیفیت و نگهداری و تعمیرات تجهیزات را در نظر می‌گیرد جزء فعالیت تولید محسوب می‌شوند . موجودی : چه نوع موجودی در کدام مرحله از زنجیره تأمین می‌بایست نگهداری شود؟ چه مقدار موجودی از مواد اولیه ، محصولات نیمه ساخته و محصولات نهایی می‌بایست نگهداری شوند؟ هدف اولیه از موجودی ، ایجاد ذخیره ای جهت مقابله با عدم قطعیت در زنجیره تأمین است. چون نگهداری موجودی می‌تواند پرهزینه باشد، لذا باید بررسی شود که سطوح بهینه موجودی و نقاط بهینه سفارش دهی چقدر است . حمل‌ونقل : موجودی‌ها چگونه باید از محلی در زنجیره تأمین به محل دیگری منتقل شوند؟ باربری هوایی یا حمل توسط کامیون معمولاً سریع و قابل اطمینان اما درعین‌حال گران هستند. حمل‌ونقل ریلی و دریایی از هزینه‌های کمتری برخوردار بوده اما عمدتاً زمان زیاد و قابلیت اطمینان پائین‌تری دارند. این عدم قطعیت می‌بایست از طریق انبار کردن سطوح بالاتری از موجودی جبران شود. چه موقع بهتر است از هر کدام از روش‌های حمل‌ونقل فوق استفاده نمود؟ موقعیت و محل : تجهیزات تولید و نگهداری موجودی در چه محلی باید مستقر شوند؟ بهترین محل‌ها از نظر هزینه ای برای تولید و انبار کردن موجودی کجاست؟ آیا می‌توان از تجهیزات فعلی استفاده کرد و یا تجهیزات جدیدی باید خریداری شود؟ پس از تصمیم‌گیری درباره موارد فوق، مسیرهای ممکن و در دسترس برای حمل محصول به مشتری نهایی نیز تعیین می‌گردد. اطلاعات : چه مقدار داده و اطلاعات می‌بایست جمع‌آوری‌شده و به اشتراک گذاشته شود؟ اطلاعات به‌موقع و دقیق، هماهنگ سازی و تصمیم‌گیری بهتر را تسهیل می‌کند. به کمک اطلاعات صحیح می‌توان تصمیمات موثری درباره اینکه چه چیزی را تولید کنیم و به چه مقدار تولید نماییم و یا اینکه موجودی را در کجا نگهداری کرده و چگونه حمل‌ونقل بهتری داشته باشیم ، اتخاذ نمود . مجموعه این تصمیمات است که توانمندی و اثربخشی زنجیره‌ تامین را تعیین می‌کند . فعالیت‌های یک شرکت و راه‌های رقابت او در بازار، به اثربخشی زنجیره تامینش وابستگی بسیار دارد اگر استراتژی شرکت حضور در کل بازار و رقابت بر اساس قیمت است ، پس باید زنجیره تأمینی داشته باشد که بر اساس هزینه پایین بهینه شده است . اگر استراتژی شرکت حضور در بخشی از بازار و رقابت بر اساس ارائه خدمات و تسهیلات بهتر به مشتریان است، باید زنجیره تامینی داشته باشد که بر اساس پاسخ‌دهی مناسب و سریع بهینه گردیده است . زنجیره تأمین و بازار هدف یک شرکت، تعیین‌کننده مشخصات آن شرکت و چگونگی عملکرد آن است . 2-6-2- مراحل پنج گانه مدیریت زنجیره تامین می توان گفت که مفهوم زنجیره تامین ترکیبی از مراحل پنج گانه مدیریت است که هریک از مراحل به اختصار توضیح داده می شوند: تمرکز زدایی تدارکات : این مرحله در یک دوره ای از اواخر قرن نوزدهم تا اوایل دهه 1960 شکل گرفت.در طول این دوره، حوزه لجستیک به عنوان یک منبع مهم، مزیت رقابتی شناخته شده بود.اساسا لجستیک به عنوان یک وظیفه واسطه با مدیریت موجودی و تحویل شناخته می شد و بنگاهها احساس می کردند که لجستیک نمی تواند باعث سودآوری شود و بنابراین، سرمایه گذاری بالا در آن ارزشمند نیست. مدیریت هزینه : در اواسط دهه 1960 مشخص گردید که وجود ساختار و هدف در لجستیک و مدیریت متمرکز بر آن می تواند مزیت رقابتی برای یک شرکت به همراه داشته باشد.مرحله دوم در مدیریت زنجیره تامین در راستای تامل و بررسی روی دو نقطه بحرانی و اصلی شکل گرفت.کانون اول را می توان تلاش زیاد شرکتها برای متمرکز کردن فعالیتهای لجستیک در یک سیستم مدیریتی مستقل تعریف کرد.از طریق ترکیب آنچه که قبلا یکسری فعالیتهای پراکنده بود، در یک بخش مستقل، هزینه های جداگانه مرتبط با حمل و نقل، موجودی و توزیع فیزیکی کاهش می یابد و به طور همزمان بهره وری سیستم لجستیک به عنوان یک کل افزایش می یابد. نقطه بحرانی دوم را می توان امیدواری برای تمرکز بنگاهها جهت به کارگیری مفهوم هزینه کامل در لجستیک دانست.هدف این استراتژی تلاشی جهت حداقل کردن هزینه کل لجستیک به واسطه تمرکز در کاهش هزینه های یک یا دو کارکرد خاص لجستیک از قبیل حمل و نقل یا انبارداری است. یکپارچگی کارکردها : در طول دهه 1980، مدیران اجرایی شرکتها پی بردند که تمرکز بر هزینه کل لجستیک یک شیوه مثبت برای مدیریت کانال توزیع است.تا این دوره، اغلب مدیران اجرایی به لجستیک به عنوان یک فعالیت تاکتیکی نگاه می کردند و در برنامه ریزی استراتژیک شرکت تاثیر خیلی کمی داشت.در اواسط بهبود پیوسته فرایند و یکپارچگی بیشتر با شرکا لجستیک می تواند ارزشهای استراتژیک زیادی را ایجاد کرد. مدیریت زنجیره تامین : در طول دهه 1990، شرکتها مفاهیم لجستیک یکپارچه و مدیریت کانال تامین را برای به کارگیری واقعیات جدید بازار توسعه دادند.زنجیره تامین فراتر از لجستیک بوده و علاوه بر آن فعالیتهای دیگری را نیز از جمله نحوه برخورد با شرکتهای متعدد سازنده، بازاریابی و ارائه خدمات بهتر به مشتریان متعدد را شامل می شود. مدیریت زنجیره تامین الکترونیک : به کمک فناوری اطلاعات حوزه عملکرد مدیریت زنجیره تامین گسترش یافته است.هدف از ایجاد مدیریت زنجیره تامین الکترونیک کاهش هزینه های نقل و انتقال اطلاعات و نهایتا محصولات از یک طرف و گسترش فرصتهای تجاری و دامنه همکاری بین شرکتها از طرف دیگر بوده است. 2-6-3- زنجیره تامین چابک در آغاز قرن 21 جهان با تغییرات چشمگیری در تمامی ابعاد خصوصا رقابت و بازار نوآوری های تکنولوژیکی و نیازهای مشتریان مواجه شد.بازارهای انبوه به علت اینکه تقاضا و انتظارات مشتریان آنها به سرعت بالا می رفت به دنبال تقسیم بندی بازارهای خود بودند.این پیشرفت موجب اصلاحات عمده ای در اولویت های کسب و کار و چشم انداز راهبردی سازمانها و شرکتها گردید.شرکتها دریافتند که چابکی برای بقا و رقابت پذیری آنها ضروری و اساسی است.به علاوه مشهود بود که هیچ شرکتی تمامی منابع لازم برای وضع هرگونه فرصتی در بازار را ندارد، بنابراین برای کسب مزیت رقابتی در بازار جهانی، شرکتها باید با تامین کنندگان و مشتریان جهت یکپارچگی عملیات همگام شده و برای کسب سطح قابل قبول از چابکی با یکدیگر مشارکت کنند که در مجموع از آن به زنجیره تامین چابک تعبیر می شود.در تحقیقات به عمل آمده از انعطاف پذیری، تطابق و پاسخگویی به عنوان ابعاد چابکی زنجیره تامین یاد شده است. علاوه بر فاکتورهای مذکور سرعت و شایستگی نیز جز ابعاد اصلی زنجیره تامین چابک شناخته شده است. به بیان دیگر، زنجیره تامین چابک از منظر خارجی به انعطاف پذیری می نگرد و بر پاسخگویی به تغییرات غیرقابل پیش بینی بازار و سود جستن از این تغییرات به وسیله تحول سریع و انعطاف پذیری در حجم و نوع محصول متمرکز است و به این منظور از تکنولوژیها و ابزارهای جدیدی مانند فناوری های اطلاعات پیشرفته هم چون تبادل الکترونیکی داده ها و شرکت های مجازی استفاده می کند.هم چنین افراد و روابط بین سازمانی نیز اهمیت بالایی در این الگو دارند. از نظر ژانگ و شریفی(2000) مفهوم چابکی از دو عامل اصلی تشکیل شده است، پاسخگویی به تغییرات و تبدیل نمودن آنها به فرصت.به این ترتیب چابکی پاسخی در سطح کل بنگاه به محیط متغیرو بسیار رقابتی است که از چهار اصل اساسی پیروی می کند: اغنای مشتری، کنترل تغییر و عدم قطعیت، بالا بردن توانایی منابع انسانی و مشارکت برای رقابت سوافورد و دیگران چابکی زنجیره تامین را قابلیت زنجیره تامین در انطباق با پاسخگویی سریع به محیطی متغیر در بازار تعریف نموده اند.چهارچوب در نظر گرفته توسط سوافورد و دیگران، رویکردی فرایند محور نسبت به زنجیره تامین سازمان را دارد که از فرایندهای کلیدی منبع یابی، تدارکات ساخت و توزیع و لجستیک تشکیل شده است. کریستوفر معتقد است که یک زنجیره تامین چابک باید ویژگیهای متمایز کننده ای را دارا باشد. به این ترتیب چابکی را می توان «مفهوم مدیریتی در رابطه با پاسخگویی به بازارهای متلاطم و پویا و تقاضاهای مشتریان» توصیف کرد.در واقع چابکی نه تنها در رابطه با پاسخگویی به مشتری است که با بهره برداری و کسب مزیت از تغییرات نیز مرتبط می باشد.برای پاسخگویی شرکتها باید در چندین حوزه مثل توسعه محصولات، ساخت و لجستیک دارای قابلیتهای منعطف باشد. زنجیره تامین چابک شامل شرکتهایی می شود که از نظر قانونی از یکدیگر جدا هستند ولی از نظر عملیاتی به یکدیگر وابسته اند.از جمله این شرکتها، تامین کنندگان، طراحان، تولیدکنندگان و مراکز توزیع را می توان نام برد.این شرکتها توسط جریان رو به جلو ی مواد و جریان بازخوردی اطلاعات به یکدیگر پیوند می یابند.زنجیره تامین چابک بر ارتقای انطباق پذیری و انعطاف پذیری تاکید دارد و دارای قابلیت پاسخگویی و عکس العمل سریع و موثر به بازارهای متغیر است. زنجیره تامین چابک ساختار سازمانی خطی و سنتی را کنار می گذارد و با استفاده از تکنولوژی شبکه ای، گروهی از بنگاهها را شکل می دهد.با این کار فاصله زمانی تحویل به بازار کاهش می یابد. چابکی زنجیره تامین سازمان، امکان ایجاد موقعیتی رقابتی تر برای بنگاه را به وجود می آورد و از همین رو آن را قادر می سازد با سرعت بیشتر و اثربخش تر به تغییرات بازار و سایر عدم قطعیتها واکنش نشان دهد.به علاوه بنگاههایی که دارای فرایند زنجیره های تامین چابک هستند نسبت به بازار حساس تر بوده، قابلیت بیشتری برای همساز کردن عرضه و تقاضا دارند و قادر به رسیدن به چرخه های زمانی کوتاه نیز می باشد.با در نظر داشتن این امر که چابکی در زنجیره تامین سازمان مستقیما بر تولید محصولاتی نوآورانه و تحویل آنها به مشتریان اثر می گذارد، می توان به این نتیجه رسید که چابکی زنجیره تامین عاملی حیاتی است که بر رقابت پذیری کل موثر می باشد.( سوافورد و دیگران، 2006 ) شاید یکی از دلایل انتخاب چابکی در زنجیره تامین نقشی است که این موضوع در پیشبرد استراتژی های تامین و تحقق اهداف آن ایفا می نماید.مفهوم چابکی در مدیریت زنجیره تامین به توانایی در پاسخگویی تاکید دارد. ادبیات موجود در زمینه چابکی از آن به عنوان یک مفهوم کلی یاد می کند که اغلب تنها با تولید در ارتباط است.زنجیره تامین زمینه ای کاربردی را برای ارزیابی قابلیتهای چابکی فراهم می آورد.(ون هوک و دیگران ،2001 ) ارکان اصلی رویکرد چابکی خیلی شبیه به ارکان زنجیره تامین چابک می باشد.چابکی در پاسخگویی به مشتری، افراد و اطلاعات، همکاری درون شرکتی و بین شرکتی و آماده سازی یک شرکت برای تغییر خلاصه می شود.یک زنجیره تامین چابک به معنای واقعی لازم است ویژگیهای متمایزی هم چون حساسیت نسبت به تغییرات بازار، حضور مجازی، یکپارچگی در فرایند و شبکه ای بودن را داشته باشد. پیشرفت های موازی در چابکی و مدیریت زنجیره تامین منجر به پیدایش زنجیره تامین چابک گردید.(کریستوفر، 2000) تاکنون چابکی به عنوان یک استراتژی موثر برای رشد شرکتها و اساس بقا در محیط های تجاری مورد پذیرش صاحبنظران قرار گرفته است.ایجاد زنجیره تامین چابک به گامی موثر در لجستیک و پشتیبانی شرکتها تبدیل شده است.(اسماعیل و شریفی، 2006) یکی دیگر از دلایل انتخاب چابکی، مقایسه آن با مقوله ناب بودن و ویژگی های خاص این مقوله است.زنجیره تامین ناب وابسته به قابلیت پیش بینی اوضاع بازار است در حالیکه زنجیره تامین چابک در بازارهای متلاطم و غیرقابل پیش بینی به جلب رضایت مشتری و رقابت با تولیدکنندگان می پردازد.تعداد مورد نیاز از یک محصول برای تولید در دوره های مشخص بر اساس تقاضای مشتریان در زنجیره تامین ناب مشخص است، محصولات از تنوع پایینی برخوردارند، چرخه عمر محصول طولانی است و مشتری تنها به قیمت توجه دارد.در حالیکه در بازارهای متغیر امروزی زنجیره تامین چابک به دلیل امکان تنوع محصولات با چرخه عمر کوتاه و لزوم دسترسی به محصولات در اسرع وقت اهمیت خاصی دارد.در این زنجیره، سرعت تغییر در بازار و نیاز مشتری زیاد و طبیعتا قیمت محصولات نیز بالا است.طراحی و تولید لباس های مد روز را می توان از محصولات تولیدی نیازمند به زنجیره تامین چابک نام برد.در این زنجیره، مشتری مایل است به جای ماهها انتظار برای ورود یک نوع لباس از کشورهای صادر کننده، طرح مورد نظر خود را تا قبل از منسوخ شدن خریداری و استفاده نماید.طبیعی است فضای رقابتی بازار منجر به تنوع محصول و پیدایش محصولات جدیدتر در هر زمان می گردد و نیاز به عکس العمل مناسب و سریع را تشدید می نماید.در چنین شرایطی پای زنجیره تامین چابک به عنوان راهکار مناسب برای بقا در محیط های تجاری به میان می آید.(کریستوفر و تویل، 2000) 2-6-4- بسترسازی چابکی در میان زنجیره تامین یک زنجیره تامین برای دست یابی به چابکی، باید تعدادی از ویژگی های متمایز را داشته باشد.ارکان و توانمند سازی های اصلی زنجیره تامین چابک به چهار دسته تقسیم بندی می شود: روابط همکارانه در شبکه ها : این راهبرد زنجیره تامین عبارت است از توانایی جذب خریداران و تامین کنندگان برای کار به صورت مشارکتی و توسعه مشترک محصولات و سیستم های اطلاعاتی یکپارچگی فرایند : یکپارچگی در فرایند بدین معنا است که زنجیره تامین هسته ای از شرکا است که به یک شبکه متصل می شوند و با انجام فعالیت های مشخص، هدف خاصی را به طور مشترک دنبال می کنند. یکپارچگی اطلاعات : این مورد به عنوان زیر بنای زنجیره تامین، توانایی استفاده از فناوری اطلاعات برای تسهیم داده ها میان خریداران و تامین کنندگان و در نتیجه ایجاد یک زنجیره تامین مجازی موثر را در برمی گیرد.لازم به ذکر است زنجیره تامین مجازی مبتنی بر اطلاعات است نه مبتنی بر موجودی انبار. حساسیت نسبت به مشتری : این مورد به عنوان اساس و محور زنجیره تامین، توانایی ادراک، شناخت و پاسخگویی به نیازهای جاری مشتریان و نیز تغییر و عدم اطمینان را شامل می شود.(کریستوفر و دیگران ،2004 , پاور و سوهال، 2003) 2-6-5- چارچوب مفهومی زنجیره تامین چابک پیشرفت‌های موازی در حوزه‌های چابکی و مدیریت زنجیره تأمین منجر به معرفی یک زنجیره ی تامین چابک شده است. درحالی‌که چابکی به شکل گسترده ای به عنوان یک استراتژی برنده برای رشد مورد پذیرش قرار گرفته است ، حتی به عنوان مبنایی برای بقا در بعضی از محیط‌های کسب و کار خاص تلقی شده و ایده ایجاد زنجیره ی تأمین چابک به عنوان یک گام منطقی برای سازمان‌ها مطرح شده است (اسماعیل و شریفی،2006 ) چابکی در یک زنجیرة تامین با توجه به نظریه اسماعیل و شریفی(2006)، عبارت است از توانایی کل زنجیره تأمین و اعضای آن برای هماهنگی سریع با شبکه‌ها و عملیات مربوط برای انطباق با الزامات و نیازمندی‌های متلاطم و پویای مشتریان . عمده‌ترین تمرکز بر اجرای فعالیت‌های کسب و کار در ساختارهای شبکه‌ای و با در نظر گرفتن سطح کافی از چابکی برای پاسخ‌گویی به تغییرات به شکلی است که به صورت کنشی (پیش دستانه) قادر به پیش‌بینی تغییرات بوده و فرصت‌های نوظهور را جستجو ‌کند. براساس بررسی اجمالی بر ادبیات پژوهش موجود ،لین و همکارانش (2006) یک چهارچوب مفهومی از زنجیره تأمین چابک را طراحی ‌کردند که بسیاری از پیشنهادهای پژوهش‌های گذشته در آن گنجانده شده است.این مدل در شکل 2-6 نشان داده شده است . 890649213756محرک‌های چابکی : تغییرات در محیط کسب و کار- بازار - معیارهای رقابتی - نیازمندی و الزامات مشتری - نوآوری تکنولوژی - فاکتورهای اجتماعیتعیین سطح مورد نیاز چابکیقابلیت‌های چابکی - پاسخ‌گویی - شایستگی - انعطاف‌پذیری - سرعت توانا سازها و ستون‌های اصلی چابکی- روابط مبتنی بر تشریک مساعی(استراتژی )- یکپارچگی فرایندی (بنیادی ) - یکپارچگی اطلاعاتی (زیرساخت ) - حساسیت به مشتری و حساسیت به بازار (مکانیزم) هدف زنجیری تأمین چابکی : غنی سازی و راضی ساختن مشتریان - هزینه- زمان - عملکرد- پایداریمحرک‌های چابکی : تغییرات در محیط کسب و کار- بازار - معیارهای رقابتی - نیازمندی و الزامات مشتری - نوآوری تکنولوژی - فاکتورهای اجتماعیتعیین سطح مورد نیاز چابکیقابلیت‌های چابکی - پاسخ‌گویی - شایستگی - انعطاف‌پذیری - سرعت توانا سازها و ستون‌های اصلی چابکی- روابط مبتنی بر تشریک مساعی(استراتژی )- یکپارچگی فرایندی (بنیادی ) - یکپارچگی اطلاعاتی (زیرساخت ) - حساسیت به مشتری و حساسیت به بازار (مکانیزم) هدف زنجیری تأمین چابکی : غنی سازی و راضی ساختن مشتریان - هزینه- زمان - عملکرد- پایداری شکل2-6 چارچوب مفهومی زنجیره ی تأمین چابک( لین و همکارانش 2006) هدف نهایی زنجیره تأمین چابک ، غنی‌سازی و ارضای مشتریان است. در چهارچوب لین و همکارانش (2006) ، اهداف ارضا شده مشتری از چهار منظر نشان داده شده است که شامل هزینه ، زمان ، عملکرد و ثبات و پایداری است. عمده‌ترین نیروی پیش‌برنده چابکی نیروی تغییر است . محرک‌های چابکی عبارتند از تغییرات یا فشارهای محیط کسب و کار که سازمان‌ها را مجبور می‌کنند در پی روش‌های جدیدی از کسب و کار باشند که از این طریق بتوانند مزیت رقابتی خود را حفظ کنند . محرک‌های تغییر نقطه آغاز این کار مفهومی محسوب می‌شود . محرک‌های طبیعی را می‌توان با پنج عنصر توصیف نمود(ژانک و شریفی،2000) : - تغییرات در بازار مانند رشد بازارهای تخصصی ، افزایش نرخ رشد در مدل‌های محصول ، کوتاه شدن سیکل عمرمحصول - تغییرات در نیازمندی‌ها و خواسته‌های مشتری مانند تقاضا برای سفارشی شدن محصولات و خدمات ، زمان تحویل سریع‌تر و کوتاه‌تر شدن زمان طراحی تا تحویل محصول به بازار و افزایش انتظارات کیفی - تغییر در معیارهای رقابتی مانند شکل‌گیری سازمان‌های جدید ، روش‌های همکاری (به‌طور مثال افزایش فشارهای مربوط به بهای تمام شده ،افزایش نرخ نوآوری، افزایش فشار رقابت جهانی بازار ) - تغییرات تکنولوژی مانند محصولات جدید مواد، روش‌های تولید ، ابزارهای طراحی به‌طور مثال معرفی امکانات تولیدی کاراتر ، سریع‌تر و اقتصادی تر،معرفی تکنولوژی‌های جدید نرم‌افزاری و معرفی مواد اولیه جدید . - تغییر در ساختارهای اجتماعی مانند رفاه مردم و استاندارد زندگی ، سیاست ، قوانین (به‌طور مثال فشارهای مربوط به محیط زیست ، تغییرات قراردادهای اجتماعی ، انتظارات نیروی کار ، انتظارات مربوط به محیط کار و مشکلات فرهنگی ) . اینکه تغییرات خارجی و محیطی چگونه منجر به احساس نیاز سازمان برای توسعه سازمان ، فراینده نیروی انسانی و نظایر این‌ها برای دستیابی به چابکی می‌شود را می‌توان با مراجعه به اطلاعات حاصل از معیارهای بهینه کاری که توسط گلدمن و همکارانش (1995) ارائه ‌شده آزمون نمود . گلدمن در این سند 10 نیروی مجزا را ذکر می‌کند که سازمان را به سمت چابکی هدایت می‌کنند. این نیروها عبارتند از : - بخش بخش شدن بازار - تولید برحسب سفارش در اندازه‌های تولید ‌دلخواه - ظرفیت اطلاعاتی برای مدیریت انبوهی از مشتریان به صورت کاملاً مجزا - کوتاه شدن سیکل عمر محصول - هم‌پوشانی محصولات و خدمات - شبکه‌های تولید جهانی - همکاری و رقابت هم‌زمان بین شرکت‌ها - زیرساخت‌های توزیع شده برای سفارشی سازی در سطح انبوه - سازماندهی مجدد شرکت‌ها - فشار برای درونی کردن ارزش‌ها اجتماعی حاکم براساس چارچوب مفهومی لین و همکارانش (2006) ، یک زنجیره تأمین چابک قابلیت مجزاست تا بتواند مشتریان را غنی ساخته و آن‌ها را ارضا کند . این قابلیت‌های کلیدی شامل چهار عنصر اساسی است : پاسخ‌گویی : که عبارت است از توانایی شناسایی تغییرات و پاسخ‌گویی سریع به آن‌ها که خواه به صورت کششی یا واکنشی انجام می‌شود و همچنین پوشش شرایط حاصل از تغییر شایستگی : که عبارت است از توانایی درک کارا و مؤثر اهداف سازمانی انعطاف‌پذیری و انطباق‌پذیری : که عبارت است از توانایی سازمان برای اجرای فرایندهای مختلف و استفاده از امکانات گوناگون برای تحقق اهداف یکسان سرعت : که عبارت است از توانایی سازمان برای انجام یک فعالیت در سریع‌ترین زمان ممکن لین و همکارانش (2006) چنین ادامه می‌دهند ، برای داشتن یک زنجیره تأمین واقعاً چابک باید عناصر کلیدی به چهار گروه طبقه بندی شوند که عبارتند از : - روابط مشارکتی تحت عنوان استراتژی زنجیره تأمین - یکپارچگی فرآیند به عنوان مبنای زنجیره تأمین - یکپارچگی اطلاعاتی به عنوان زیربنای زنجیره تأمین - حساسیت مشتری و بازار و فرایند بازاریابی به عنوان مکانیزم زنجیره تأمین 2-6-6- ماهیت زنجیره تامین چابک تاکنون چیزی که از زنجیره ی تأمین درک شده است ، همکاری بالادست با تأمین کنندگان است. در حال حاضر تعداد تأکید زیادی بر همکاری پایین دستی با مشتریان و همکاری افقی با رقبا به عنوان وسیله و ابزاری برای یکپارچگی فرآیند خلق ارزش کلی ، شده است . بنابراین یک زنجیره ی تأمین ، مجموعه از فعالیت‌های به هم مرتبط شرکت‌ها را برای همکاری و مشارکت در فرایند طراحی ، تولید و تحویل محصولات و خدمات تشریح و توصیف می‌کند . چابکی زنجیره تأمین را می‌توان در قالب دو بعد دامنه و میزان دستیابی به فعالیت‌هایی که به وسیله شبکه بین شرکت‌ها پوشش داده می‌شوند ، مورد بحث قرار داد. 4505960348615چابکی زنجیره تامین00چابکی زنجیره تامین590550193675وسعت حدود00وسعت حدود 432752518161000336232510160برنامه ریزی و کنترل برنامه ریزی تقاضا برنامه ریزی ظرفیت برنامه ریزی منابع انسانی برنامه ریزی منابع انسانی بسته بندی مجازی 00برنامه ریزی و کنترل برنامه ریزی تقاضا برنامه ریزی ظرفیت برنامه ریزی منابع انسانی برنامه ریزی منابع انسانی بسته بندی مجازی -161925184150مالی 00مالی 120840510795000 409575196850جهانی 00جهانی 115189033020000115252511112500 3276600235585002409825226060خریدتجارت الکترونیکیمربیگری تامین کنندگاندسترسی ارتباطی به داده ها00خریدتجارت الکترونیکیمربیگری تامین کنندگاندسترسی ارتباطی به داده ها96520348615مشتریان00مشتریان20066093345 تامین کنندگان 00 تامین کنندگان 115252523812500 -247650241300شرکت 00شرکت 115189013652500 220027513716000125793583820لیست مواد) (Bom)تبادل الکترونیکی داده ها مشخصات سفارش 00لیست مواد) (Bom)تبادل الکترونیکی داده ها مشخصات سفارش 67310118110واحد 00واحد 1152525254635001152525698500 142875229235شخصی 00شخصی 1152525140970007620022225بخش 00بخش 115252537020500 2000250315595اطلاع رسانی(EDI)00اطلاع رسانی(EDI)2590800277495دسترسی به داده ها(ارتباطی)00دسترسی به داده ها(ارتباطی)12096751079500529463054610دامنه 00دامنه 2428875146685003171825146685003359150281305تبادل داده ها(Client serrer)00تبادل داده ها(Client serrer)3810000127635004111625311150انتقال داده ها(شبکه )00انتقال داده ها(شبکه )4505325146685004636770336550یکپارچگی (اینترنت )00یکپارچگی (اینترنت )5019675146685001411605250190پیام گذاری(Email)00پیام گذاری(Email)176339514224000120967521336000 شکل2-7 تحلیل دامنه و وسعت زنجیره تأمین شکل 2-7 چارچوب دو بعد ذکر شده را نشان می‌دهد . محور عمودی ، طیف اطلاعات از سطح فرد به فرد تا سطح جهانی است و محور افقی بر تنوع فعالیت‌ها از پیام‌های الکترونیکی تا یکپارچگی مبتنی بر اینترنت گسترده شده است . یک زنجیره ی تأمین چابک باید در هر دو گسترده در حالت حداکثر قرار داشته باشد . در این حالت جریان عملیات داخلی برای مشتریان و تأمین کنندگان کاملاً شفاف و روشن خواهد بود. همچنین تیم‌های جزیره‌ای کارکنان قادر خواهند بود جهانی بیاندیشند . بعلاوه با نگرش دوبعدی وسعت و دامنه ،چابکی و قابلیت زنجیره ی تأمین را می‌توان با مراحل دستیابی به سه بعد وابسته از بلوغ زنجیره تأمین تشخیص داد. ونکاترامان در جدول 2-3 ، سه بعد تحت عناوین تعامل با مشتری ،پیکره بندی دارایی و اهرم دانش نشان داده شده است.یکی از چالش‌های زنجیره تامین چابک بهبود و اطمینان برقراری توازن بین سه بعد اشاره شده است.جدول زیر همچنین سه مرحله‌ای که برای ارزیابی پیشرفت هر یک از سه بعد بلوغ زنجیره تأمین می‌تواند به کار رود را نشان می‌دهد . جدول2-3 سه بعد و مرحله در بلوغ زنجیره تأمین مرحله 3مرحله 2مرحله 1ابعاد زنجیره تامین چابک انجمن و اجتماع انطباق پویا تجربه کنترل از راه دور محصولاتتعامل با مشتری ائتلاف و پیوستگی منابعهمبستگی فرآیندها برون سپاری پیکره بندی دارایی اجتماع خبرگان حرفه ای دارایی های سازمان تجربه واحد کار اهرم دانش 2-6-7- عناصر یک زنجیره تامین چابک برای اینکه زنجیره تامین واقعا چابک باشد، باید مشخصات زیر را دارا باشد که در شکل 2-8 نیز نشان داده شده است: زنجیره تامین چابک حساس به بازار است و این بدان معنی است که زنجیره تامین قادر است تقاضای واقعی را تشخیص داده و به آن پاسخ دهد.در یک زنجیره تامین چابک اغلب سازمان ها تقاضا محور هستند زیرا آنها پیش خورد اندکی از بازار دارند.در گذشته سازمان ها با بررسی اسناد و مدارک مربوط به سالها و دهه های گذشته و بررسی نقطه فروش و ... تقاضای بازار را پیش بینی می کردند، اما امروزه این موضوع تغییر شکل داده است.در یک زنجیره تامین چابک سازمان ها قادر هستند به صدای بازار گوش دهند و بلافاصله به آن پاسخ دهند. مجازی بودن : استفاده از تکنولوژی اطلاعات و سیستم اطلاعات بین خریداران و تامین کنندگان باعث ایجاد یک زنجیره تامین مجازی می شود.زنجیره تامین چابک بیشتر مبتنی بر اطلاعات است تا موجودی. ادغام فرایندها : سیستم اطلاعات بین شرکا در زنجیره تامین باعث یکپارچگی کامل فرایندها می شود.ادغام فرایندها به معنی کار مشارکتی بین خریداران و تامین کنندگان، توسعه مشترک محصولات و سیستم اطلاعات می باشد.این شکل از همکاری در زنجیره تامین روز به روز در حال متداول تر شدن است. 145100756157ادغام فرایندها عناصر زنجیره تامین چابکمبتنی بر شبکهحساسیت به بازارمجازی بودن00ادغام فرایندها عناصر زنجیره تامین چابکمبتنی بر شبکهحساسیت به بازارمجازی بودنمبتنی بر شبکه : در یک زنجیره تامین شرکا به صورتی پیوسته، متحد و هماهنگ در یک شبکه به همدیگر متصل می شوند و از طریق چهارمین مشخصه یک زنجیره تامین چابک شکل میگیرد. شکل2-8 عناصرزنجیره تامین چابک 2-6-8- شاخص های زنجیره تامین چابک شاخص های تعیین کننده در زنجیره تامین چابک در جدول 2-4 به اختصار بیان شده اند: جدول 2-4 شاخص های تعیین کننده زنجیره تامین چابک شاخصهای تعیین کنندهزنجیره تامین چابکهدف اصلیبرآورد تقاضا با بیشترین سرعتنوع محصولکالاهای مدتقاضای بازارفرار و بی ثباتتنوع محصولزیادحاشیه سودبالاهزینه قالبهزینه های حضور در بازاراستراتژی تولیدظرفیت تولید بسیار منعطف جهت پاسخ به نوسانات تقاضااستراتژی کنترل موجودینگهداری موجودی و اطمینان جهت برآورد تقاضاهای پیش بینی نشدهاستراتژی موعد تحویلکاهش بسیار زیاد در موعد تحویل حتی اگر موجب افزایش هزینه شوداستراتژی تامین موادانتخاب تامین کننده بر مبنای کیفیت، انعطاف پذیری و سرعت عملاستراتژی حمل و نقلانتخاب روشهای حمل و نقل سریع و قابل اطمینان 2-6-9- مدل های زنجیره تامین چابک یاری از محققان مجموعه ای از نگرش های مفهومی را در زمینه چابک سازی زنجیره های تامین مطرح نموده اند، که مراجع مختلف و مدل های تکامل یافته گوناگونی را در بر می گیرد. مدل 1 : مدل کریستوفر و ون هوک کریستوفر و ون هوک (2000) چابکی زنجیره تامین را بر اساس مدل ارائه شده در شکل 2-9 سنجیده اند.لذا، بر مبنای سایر آثار مربوطه، ارکان و توانمند سازی های اصلی چابکی را به چهار دسته تقسیم می کند: روابط همکارانه : این استراتژی زنجیره تامین عبارت است از توانایی برای جذب خریداران و تامین کنندگان برای کار به صورت همکاری، و مشترکا توسعه محصولات و سیستم اطلاعات یکپارچگی فرایند : یکپارچگی فرایند به عنوان اساس زنجیره تامین بدین معناست که زنجیره تامین محور و مرکز ی از شرکاست که به یک شبکه متصل می شوند و با انجام فعالیتهای مشخص، هدف خاصی را به طور مشترک دنبال می کنند. یکپارچگی اطلاعات : این مورد به عنوان زیر بنای زنجیره تامین، توانایی استفاده از فناوری اطلاعات برای تسهیم داده ها میان خریداران و تامین کنندگان و در نتیجه ایجاد موثر زنجیره های تامین مجازی را در بر می گیرد.گفتنی است زنجیره تامین مجازی مبتنی بر اطلاعات هستند نه مبتنی بر موجودی انبار. حساسیت نسبت به مشتری : این مورد به عنوان اساس و محور زنجیره تامین، توانایی ادراک یا شناخت و پاسخگویی به نیازهای جاری مشتری و نیز تغییر جامع و عدم اطمینان را شامل می شود. 367736-61053یکپارچگی فرایندهازنجیره تامین چابکروابط همکارانهحساسیت نسبت به مشترییکپارچگی اطلاعات00یکپارچگی فرایندهازنجیره تامین چابکروابط همکارانهحساسیت نسبت به مشترییکپارچگی اطلاعات شکل 2-9 ارکان یا ویژگی های زنجیره تامین چابک (برگرفته از مدل کریستوفر و ون هوک) مدل 2 : مدل ون هوک و همکارانش اجزای زنجیره تامین چابک از دیدگاه ون هوک و همکارانش در سال 2001 به شرح زیر است: حساسیت مشتری که بر روی مشتری ها و بازار تاکید دارد. یکپارچه سازی مجازی که بر دستیابی، تفسیر و پاسخگویی به تقاضای آنی تاکید دارد. یکپارچه سازی فرایند که بر بیشینه کردن خودمختاری و پاسخگویی سریع بر عملکرد خودمدیریتی بودن تاکید دارد. یکپارچه سازی شبکه که بر خوشه های سیال ارتباطات شبکه ای تکیه می کند. مدل 3 : مدل زئین و همکارانش زئین و همکارانش در مدل خود (2005) یک چهارچوب پنج عاملی را با نگاهی به مدل گلدمن در مورد ارزشیابی چابکی زنجیره تامین ارائه کرده اند.موارد این چهارچوب عبارتند از: غنی سازی مشتریان سازماندهی برای ایجاد مزیت رقابتی همراستایی افراد و اطلاعات پاسخگویی مدل 4 : مدل کریستوفر و تویل این مدل توسط کریستوفر و تویل در سال 2001 ارائه شد.آنان مدلی ادغامی برای طراحی زنجیره تامین چابک ارائه دادند.چنانکه در شکل 2-10 نشان داده شده ، مدلی سه سطحی است که مفاهیم مرتبط با زنجیره تامین چابک را خلاصه می نماید. در این مدل سطح یک مفاهیم اساسی دربرگیرنده زنجیره تامین چابک را شامل می شود.سطح دوم برنامه های جداگانه ای مثل تولید ناب، چابکی سازمانی و پاسخگویی سریع را در بر می گیرد، که اجرای آنها برای رسیدن به اصول مطرح شده در سطح یک ضروری تلقی می شود.سطح سوم اقدامات جداگانه ای است که برای پشتیبانی از برنامه های سطح دوم انجام می گردد.ممکن است تمامی اجزای نشان داده شده در این مدل، در یک بازار یا زمینه تولیدی خاص ضروری نباشد.با این حال احتمال اینکه یک زنجیره تامین چابک شامل بسیاری از این اجزا باشد، بسیار است. -606056318977ششزنجیره تامین چابکزنجیره تامین چابکتجدید تدارکات سریعتامین چابکچابکی سازمانیمحرک تقاضاتولید نابپاسخگویی سریعپاسخگویی منعطففعالیتهای همزمانمدیریت موجودیمدیریت فرایندتیمهای چند وظیفه ایتقاضای واقعیتدارکات مستمراستاندارد سازیکاهش زمان راه اندازیکاهش زمان تولیدمقیاس اقتصادیکاهش اتلافسطح 2: برنامه هاسطح 1: اصولسطح 3: فعالیتها00ششزنجیره تامین چابکزنجیره تامین چابکتجدید تدارکات سریعتامین چابکچابکی سازمانیمحرک تقاضاتولید نابپاسخگویی سریعپاسخگویی منعطففعالیتهای همزمانمدیریت موجودیمدیریت فرایندتیمهای چند وظیفه ایتقاضای واقعیتدارکات مستمراستاندارد سازیکاهش زمان راه اندازیکاهش زمان تولیدمقیاس اقتصادیکاهش اتلافسطح 2: برنامه هاسطح 1: اصولسطح 3: فعالیتها شکل 2-10 مدل کریستوفر و تویل مدل 5 : مدل پاور و سوهال پاور و سوهال در مقاله خود نتایج حاصل از 962 شرکت صنعتی استرالیایی را به منظور شناسایی برخی از فاکتورهای حیاتی برای موفقیت در چابکی زنجیره تامین را تجزیه و تحلیل نمودند و عوامل کلیدی موفقیت و حفظ زنجیره تامین چابک را اینگونه برشمردند: سبک رهبری مشارکتی تکنولوژی های مبتنی بر کامپیوتر مدیریت منابع توانمندسازهای بهبود مستمر ارتباط با تامین کنندگان روش تولید بهنگام استفاده یا مطلوبیت تکنولوژی این دو در بررسی خود دریافتند که رعایت فاکتورهای فوق الذکر به ایجاد و حفظ زنجیره تامین چابک یاری می رساند. طبق مقاله پاور و سوهال رعایت فاکتورهای گفته شده که همان متغیرهای مستقل هستند، خود متغیرهای وابسته ای را ایجاد می کنند که عبارتند از: سطح عملکرد فعلی شرکت از لحاز رضایت مشتری سطح عملکرد فعلی شرکت از لحاظ میانگین زمان تغییر فرایند وضعیت فعلی شرکت از لحاظ بهره وری سطح عملکرد فعلی شرکت از لحاظ تحویل دقیقا به موقع سطح عملکرد فعلی شرکت از لحاظ نسبت تکنولوژی رقابتی وضعیت فعلی شرکت از لحاظ نسبت فروش سالیانه به کل میانگین انبار مزیت رقابتی از لحاظ تکنولوژی فرایند مزیت رقابتی از لحاظ توانایی توسعه محصول جدید درجه عملکرد در حوزه نوآوری محصول پاور و سوهال در مقاله خود همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته را در سازمانهای خیلی چابک و کمتر چابک سنجیده اند. مدل 6 : مدل ون هوک و همکارانش ون هوک مشاهده می کند که سه مشخصه و ویژگی، عملیات زنجیره تامین را می تواند مستقیما با چابک شدن مرتبط کند و این این سه مشخصه را در مدل خود مطرح می نماید : مهارت در استفاده و بهره وری از نوسانات پاسخگویی سریع پاسخگویی منحصر به فرد یا پاسخگویی حتی در حجم های محدود مدل 7 : مدل لین و همکارانش لین و همکارانش برمبنای مرور ادبیات تحقیق، مدل مفهومی زنجیره تامین چابک در سال 2006 را متشکل از چهار بخش اصلی یعنی محرکها، قابلیتها، توانمند سازها و اهداف چابکی را پیشنهاد کردند که در شکل 2-11 ارائه شده است.حوزه های عمومی تغییر در محیط کسب و کار شامل: ناپایداری در بازار رقابت شدید تغییرات در نیازهای مشتری سریع تر شدن تغییر تکنولوژی تغییر در عوامل اجتماعی می باشند.بر پایه ارزیابی محیط کسب و کار، سطحی از چابکی که مورد نیاز است توسط سازمان میتواند مشخص شود.زنجیره تامین چابک به تغییر، عدم قطعیت و غیر قابل پیش بینی بودن در محیط کسب و کار توجه می کند و پاسخگویی مناسب به تغییر را ایجاد می کند.بنابرین یک زنجیره تامین چابک نیازمند قابلیتهای مجزایی است.در واقع قابلیتها عبارتست از توانایی هایی که باید در سازمان ایجاد شودتا سازمان از قدرت مورد نیاز برای پاسخگویی به تغییرات برخوردار باشد.این قابلیتها، بر مبنای تحقیقات قبلی شامل چهار عنصر اصلی هستند که عبارتند از: پاسخگویی، که توانایی شناسایی تغییرات و واکنش سریع و بهره گیری از آنها است. شایستگی، شامل مجموعه گسترده ای از توانایی هاست که بهره وری و کارایی و اثربخشی فعالیتها در جهت اهداف و مقاصد سازمان را فراهم می کند. انعطاف پذیری، که توانایی پردازش محصولات متفاوت و نیل به مقاصد مختلف با همان امکانات است. سرعت، توانایی انجام وظایف و عملیات در کمترین زمان ممکن است. 35496528664محرک‌های چابکی : تغییرات در محیط کسب و کار- بازار (تلاطم بازار) - شاخص رقابت - نیازمندی و الزامات مشتری - نوآوری تکنولوژی - فاکتورهای اجتماعیتعیین سطح مورد نیاز چابکیقابلیت‌های چابکی - پاسخ‌گویی - شایستگی - انعطاف‌پذیری - سرعت ارکان و توانمندسازهای چابکی- روابط مبتنی بر همکاری(استراتژی )- یکپارچگی فرایندی ( پایه ) - یکپارچگی اطلاعات (زیرساخت ) - حساسیت به مشتری و حساسیت به بازار یابی (سازوکار) اهداف زنجیره ی تأمین چابک : غنی سازی و راضی ساختن مشتریان - هزینه- زمان - عملکرد- قدرتمحرک‌های چابکی : تغییرات در محیط کسب و کار- بازار (تلاطم بازار) - شاخص رقابت - نیازمندی و الزامات مشتری - نوآوری تکنولوژی - فاکتورهای اجتماعیتعیین سطح مورد نیاز چابکیقابلیت‌های چابکی - پاسخ‌گویی - شایستگی - انعطاف‌پذیری - سرعت ارکان و توانمندسازهای چابکی- روابط مبتنی بر همکاری(استراتژی )- یکپارچگی فرایندی ( پایه ) - یکپارچگی اطلاعات (زیرساخت ) - حساسیت به مشتری و حساسیت به بازار یابی (سازوکار) اهداف زنجیره ی تأمین چابک : غنی سازی و راضی ساختن مشتریان - هزینه- زمان - عملکرد- قدرت شکل 2-11 مدل لین و همکارانش ویژگی های توانمند سازهای (ارکان) چابکی، جنبه های محتوایی چابکی فرض شده اند و برای تعیین رفتار زنجیره تامین کل معین گردیده اند.بر پایه تحقیقات قبلی و یافته های این مطالعات، توانمند سازهای (ارکان) چابکی زنجیره تامین به چهار طبقه دسته بندی شده اند که عبارتند از : روابط مشارکتی : این استراتژی زنجیره تامین جهت جذب خریداران و تامین کنندگان برای کار به صورت مشارکتی، توسعه محصول به طور مشارکتی و تسهیم اطلاعات است. یکپارچگی اطلاعات : به عنوان زیر ساختی از زنجیره تامین، شامل توانایی جهت استفاده تکنولوژی اطلاعاتی در تسهیم داده ها بین خریداران و تامین کنندگان است.بنابراین به طور موثر یک زنجیره تامین مجازی ایجاد می کند. یکپارچگی فرایند : به عنوان مبنای زنجیره تامین، یکپارچگی فرایند به معنای آن است که زنجیره تامین اتحادی از اعضای بهم مرتبط در یک شبکه است. حساسیت به مشتری و بازاریابی : به عنوان مکانیزم زنجیره تامین، شامل توانایی جهت شناسایی و پاسخگویی به نیازمندیهای واقعی مشتری می باشد.هم چنین جهت ماهر شدن در تغییر و عدم اطمینان است. مدل 8 : مدل اگراویل و همکارانش اگراویل و همکارانش در سال 2006 با استفاده از طوفان مغزی در کارخانه اتومبیل سازی اقدام به تعیین متغیرهای زنجیره تامین نموده اند.هدف از جلسات طوفان مغزی آنان، تعیین روابط بین متغیرهای زنجیره تامین بوده است. در این تحقیق 15 متغیر مرتبط با چابکی زنجیره تامین شناسایی شده اند که عبارتند از : حساسیت به بازار : زنجیره تامین قادر به پیش بینی و پاسخگویی به پاسخگویی به تقاضای واقعی باشد. سرعت تحویل : توانایی تحویل کالا یا خدمات با سرعتی بیشتر از رقبا باز می گردد. صحت داده ای : صحت داده ای یکی از عوامل مهمی است که بر عملکرد زنجیره تامین اثر می گذارد و به صحت داده ای بر می گردد که توسط شرکای تجاری مختلف در تصمیم گیری هایشان مورد استفاده قرار می گیرد. معرفی محصول جدید : توانایی معرفی محصول جدید برای زنجیره های تامینی که خواهان برتری رقابتی هستند بسیار مهم شده است. برنامه ریزی متمرکز مشارکتی : یکپارچه سازی و هماهنگی اثربخش زنجیره تامین از میزان موجودی اضافی می کاهد، فواصل زمانی تحویل را کاهش می دهد، فروش و خدمات به مشتریان را افزایش می دهد. یکپارچه سازی فرایند : اطلاعات مشترک موجود بین اعضا زنجیره با استفاده از یکپارچگی فرایند حاصل می شود. استفاده از ابزارهای تکنولوژی اطلاعات : استفاده از تکنولوژی اطلاعات برای تسهیم داده ها در بین خریداران و تامین کنندگان در واقع یک زنجیره تامین مجازی را به وجود می آورد. کاهش فواصل زمانی تحویل : کاهش فواصل زمانی تحویل، زمانی که از صدور سفارش تا تحویل سپری می شود، در زنجیره تامین مکانیزمی برای رقابت مبتنی بر زمان است. ارتقای سطح خدمت : ارتقا در سطح خدماتی که به مشتری ارائه می شود منجر به ارتقای عملکرد زنجیره تامین می شود. حداقل کردن هزینه : حداقل کردن هزینه با شناسایی راههایی که تبادلات بنگاهها را کاراتر می سازد و با کمک به بنگاهها و شرکایشان در پیدا کردن راههای دیگری برای کاهش هزینه های تولید محصولات، در کاهش هزینه ها به بنگاهها کمک می نماید. رضایت مشتری : رضایت مشتری تحت تاثیر میزان درک ارزش دریافت شده و نیز درک ارزش محصولات ارائه شده توسط رقباست. ارتقاء کیفیت : ارتقاء کیفیت به عنوان الزامی برای موفقیت در بازار بین المللی رقابت توسط مدیریت بنگاههای کسب و کار در تمام دنیا شناخته شده است. کمینه سازی عدم قطعیت : عدم قطعیت در طول زنجیره تامین گسترش می یابد و منجر به پردازش ناکارا و انجام فعالیتهای بدون ارزش افزوده می شود. افزایش اعتماد : اعتماد بین اعضای تجاری در رابطه با روابط درون سازمانی، ارتباطات و گفتمان را ارتقا می بخشد و چشم اندازهای استراتژیک مشترکی را خلق می کند. حداقل کردن مقاومت در برابر تغییر : مقاومت همواره به عنوان دلیل اصلی تعارض شناخته می شود که خود عامل نامطلوب است و برای سلامت هر سازمان مهم می باشد. مدل 9 : مدل گاناسکاران و همکارانش عوامل کلیدی موفقیت زنجیره تامین پاسخگو نیز از نظر گاناسکاران و همکارانش عبارتند از : تسهیم به موقع اطلاعات کاهش کل چرخه عمر هماهنگی نیروی کار در بخش های مختلف زنجیره تامین سیستم پشتیبانی تصمیم مطلوب کاهش زمان تاخیر در جریان اطلاعات مواد یکپارچه سازی اطلاعات در حوزه عملیات و ظرفیت انعطا مدل 10 : مدل سوافورد و همکارانش این مدل زنجیره تامین چابک را در انعطاف پذیری پنج بعد تعریف کرده است که در شکل 2-12 نشان داده شده است.سوافورد و همکارانش در مدل خود در سال 2006 زنجیره تامین چابک را به عنوان معیاری برای سنجش توانایی زنجیره تامین جهت انطباق پذیری کارا با تغییرات محیط رقابتی جهت ارائه محصولات و خدمات تعریف نموده اند.بر پایه این تحقیقات، ساختارهای انعطاف پذیری شناسایی شده که بر چابکی زنجیره تامین اثر گذار است عبارتند از: انعطاف پذیری توسعه محصول انعطاف پذیری تولید و ساخت انعطاف پذیری فناوری اطلاعات انعطاف پذیری لجستیک انعطاف پذیری تدارکات مبتنی بر مفهوم ارائه شده از اسلاک در 1983 که انعطاف پذیری را دارای دو بعد تعریف کرده است، در مدل سوافورد و همکارانش دو بعد دامنه تغییرات و انطباق پذیری برای انعطاف پذیری انتخاب شده است.در این مدل دامنه تغییرات، تعداد وضعیت های متفاوت یا انتخاب های انعطاف پذیر در هر کدام از ابعاد زنجیره تامین که با منابع موجود بدست می آیند تعریف شده است و انطباق پذیری به صورت توانایی جهت تغییر تعداد حالات موجود در هر کدام از ابعاد زنجیره تامین که منجر به انعطاف پذیری بیشتر می شود، تعریف شده است.معیارهای های انعطاف پذیری در این مدل هر کدام از زیر معیارهای بیشتری تشکیل شده اند که عبارتند از: انعطاف پذیری توسعه محصول تعدادی از تکنولوژی های مورد استفاده توسط تولید فعلی سطح مدولار تعداد محصول معرفی شده در هر سال تعداد سیستم عامل های مختلف در طراحی در یک زمان معین تعداد نسل محصول در طراحی در یک زمان معین تعداد پروژه های مختلف در طراحی در یک زمان معین درصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد تعداد فناوری مورد استفاده در محصول درجه اشتراک هربخش قابلیت اختصاص منابع توسعه در سطح جهانی توانایی طراحی محصولات متعدد قابلیت مقیاس محصول امکان کاهش چرخه عمر توسعه محصول توانایی انجام فعالیت های طراحی به طور همزمان قابلیت به تعویق انداختن تمایز محصول در زنجیره تامین جهانی قابلیت به تعویق انداختن تصمیمات طراحی قابلیت برون سپاری طراحی ها قابلیت طراحی محصولات جهانی توانایی سازگاری طرح محصول برای بازارهای جهانی انعطاف پذیری ساخت و تولید طیف وسیعی از سطوح حجم که در آن تولید می تواند عمل کند تعداد روش های در دسترس جهت افزایش ظرفیت تعداد محصولات مختلف تولیدی تعداد گزینه های تولید برای هر محصول تعداد فرآیندهای در دسترس برای تولید محصولات تعداد محصولات تولید شده در هر تاسیسات تعداد تغییرات محصول در هر ماه و در هر تاسیسات طیف وسیعی از قابلیت های نیروی کار امکان تغییر حجم امکان تغییر ترکیب محصول توانایی پیاده سازی ECOs قابلیت تولید محصولات جدید به سرعت امکان تغییر توان زمان تولید امکان تغییر ویژگی و قابلیت فرایند امکان تغییر قابلیت نیروی کار قابلیت جابجایی و نقل مکان محصولات در میان تاسیسات جهانی قابلیت جابجایی و نقل مکان فرایندها در میان تاسیسات جهانی انعطاف پذیری فناوری اطلاعات درصدی از زنجیره تامین جهانی که به طور مستقیم توسط IT پشتیبانی می شود درجه اشتراک سیستم IT برای انعطاف پذیری توسعه محصول درجه اشتراک سیستم IT برای انعطاف پذیری تدارکات درجه اشتراک سیستم IT برای انعطاف پذیری ساخت و تولید درجه اشتراک سیستم IT برای انعطاف پذیری لجستیک تعداد چهار انعطاف پذیری پشتیبانی شده توسط IT تعدادی روش های مورد حمایت IT در جهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی جهانی توانایی سیستم IT در زمینه تطبیق پذیری در جهت حمایت از نیازهای متغیر توانایی سیستم IT در زمینه تطبیق پذیری در جهت حمایت از محصولات جدید توانایی سیستم IT در ایجاد ارتباط با سیستم های دیگر (به عنوان مثال .. اینترنت) توانایی سیستم IT در زمینه تطبیق پذیری در جهت استفاده از تامین کنندگان در سرتاسر جهان توانایی سیستم IT در زمینه تطبیق پذیری در جهت حمایت از کانال های توزیع جهانی توانایی سیستم IT در زمینه تطبیق پذیری در جهت حمایت از امکانات تولید جدید در سطح جهانی انعطاف پذیری لجستیک تعداد حالت های تحویل برای هر محصول محدوده ظرفیت ذخیره سازی جهانی تعداد سیاست های تحویل تعداد محصولات در هر حالت تحویل تعداد حمل کنندگان در هر حالت تحویل تعداد آیتم های هر تاسیسات تعداد امکانات ذخیره سازی در سراسر جهان محدوده بخش های صف در هر ظرفیت سفارش تعدادی مشتریانی که در هر در مرکز خدمت رسانی می شوند تعداد کانال های توزیع توانایی اضافه کردن / حذف بخش های تحویل توانایی اضافه کردن / حذف حالت های تحویل توانایی تغییر سیاست های تحویل توانایی تغییر حالت های تحویل برنامه ریزی شده توانایی تغییر زمان تحویل برنامه ریزی شده توانایی ردیابی محموله های سراسر جهان قابلیت پر کردن سفارشات از امکانات جهانی متناوب امکان تغییر ظرفیت ذخیره سازی کل امکان تغییر ظرفیت تحویل توانایی حرکت دادن محصول در سراسر تجهیزات ذخیره سازی جهانی انعطاف پذیری تدارکات طیف وسیعی از اندازه سفارش (دقیقه.، حداکثر، تعداد حالات) طیف وسیعی از فرکانس های تحویل تعداد قسمت های مختلف تعدادی از گزینه های ارتباط عرضه کننده کالا- خریدار تعداد تامین کنندگان (ردیف 1و ردیف 2 جهانی و یا محلی) سطح ارتباط استراتژیک بین خرید و ساخت توانایی خرید برای مخزن تقاضای جهانی برای سفارشات توانایی دریافت اندازه سفارش متغیر توانایی دریافت برنامه تحویل متغیر توانایی تأثیرگذاری بر عملکرد عرضه کننده کالا امکان تغییر تامین کنندگان در سراسر جهان توانایی دریافت ECOs اجرا قابلیت برون سپاری فناوری قابلیت حفظ تامین کنندگان در بلند مدت تدارکات در سطح جهانی شکل 2-12 مدل سوافورد و همکارانش مدل 11 : مدل فیصل و همکارانش فیصل و همکارانش در مدل خود در سال 2007 دسته بندی زیر را در رابطه با شاخص های مرتبط با توانمند سازهای چابکی زنجیره تامین ایجاد کرده اند: یکپارچه سازی در فرایند شامل : برنامه ریزی مشارکتی، دسترسی به اطلاعات و دانش از طریق اینترنت و اطلاعات برای همگان در هر زمانی به روز شود، داده های مرتبط با فروش لحظه ای، پاسخگویی کارا به مشتری، قابلیتهای داده کاوی، اعتقادات و اهداف مشترک، میزان هماهنگی بالا، تاکید بر برون سپاری، تبادلات بدون استفاده از کاغذ، نسل جدید نرم افزارهای تحت شبکه اتحاد در فرایند شامل : توسعه محصول به صورت مشترک، عدم وجود ذخیره در زنجیره تامین، تیم های چند وظیفه ای، موجودی چند مدیریتی، زیرساختی برای تشویق به نوآوری، به روز رسانی ترکیب فرایندهای تولیدی موجود در زنجیره تامین یکپارچه سازی شبکه شامل : تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید بر شایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتماد، روابط مبتنی بر اعتماد حساسیت بازار شامل: معرفی سریع محصول جدید، پاسخگویی به تقاضای واقعی، تقاضا برای محصولات سفارشی، حفظ و افزایش سطح روابط مشتری، معیارهای مشتری محوری، بهبود کیفیت، کاهش هزینه ها، افزایش فراوانی، بهبود محصول 2-7-چارچوب نظری مطالعات متعددی در خصوص زنجیره تامین چابک و استراتژیهای پیاده سازی آن صورت گرفته است.با وجود تحقیقات و بررسی هایی که در این حوزه صورت گرفته است، تحقیقات کمی وجود دارند که رابطه بین چابکی سازمانی، استراتژیهای سازمانی و اجرای آن را توضیح میدهد.مدل این تحقیق برگرفته از مدل سوافورد و همکارانش (2006) و مدل لین در سال 2006 و مدل فیصل در سال 2007 می باشد که با ترکیب این سه، مدلی طراحی گردیده تا بتوان از طریق آن از یک طرف معیارهای موثر در زنجیره تامین چابک اولویت بندی گردند و از طرفی به ارزیابی و اولویت بندی استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک پرداخت. در این تحقیق زنجیره تامین چابک به عنوان وسیله ای برای سنجش توانایی زنجیره تامین، در تطبیق کارآمد با محیط رقابتی که به سرعت در حال تغییر بوده در جهت تامین خدمت یا محصول تعریف شده است. در مدل سوافورد و همکارانش(2006) زنجیره تامین چابک به وسیله پنج شاخص انعطاف پذیری پیشنهاد گردیده است: انعطاف پذیری توسعه محصول، انعطاف پذیری ساخت و تولید، انعطاف پذیری تدارکات، انعطاف پذیری لجستیک، انعطاف پذیری فناوری اطلاعات انعطاف پذیری توسعه محصول : در این مدل انعطاف پذیری توسعه محصول به عنوان توانایی در توسعه محصولات متنوع و ارتقاء محصول به طریقی اثربخش از لحاظ هزینه و به موقع در جهت پاسخگویی به نیازهای مشتری یا بازار یا بهره برداری از فرصتهای بازار به گونه ای موثر تعریف شده است.با افزایش انعطاف پذیری توسعه محصول، سازمان می تواند به گونه ای بهتر و موثرتر به معرفی محصول مورد نیاز جهت برآوردن نیازهای متغیر مشتری بپردازد. انعطاف پذیری توسعه محصول توسط سه شاخص توانایی کاهش زمان چرخه توسعه محصول، توانایی طراحی محصولات متعدد ودرصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد سنجیده می شود. درصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد بر اساس تعریف گریفن در سال 1993، به عنوان میزان تغییر در یک پروژه عنوان گردید.یک مثال دارایی با امکان استفاده مجدد را می توان در صنعت لاستیک متصور شد.اگر یک لاستیک در مقیاس کوچک توسعه یابد و دانش آن قابل انتقال به پروژه طراحی یک لاستیک در مقیاس بزرگ باشد، آن گاه دارایی با امکان استفاده مجدد وجود دارد. توانایی در کاهش زمان چرخه توسعه محصول از طریق توانایی اجرای همزمان فعالیتهای طراحی و هر توانایی در جهت برون سپاری مراحل طراحی نشات می گیرد. انعطاف پذیری تدارکات : ادغام انعطاف پذیری و مدیریت زنجیره تامین، توانایی سازمان را در جهت ارائه محصولات و خدمات به طور موثر و به موقع بالا برده و در نهایت نتیجه آن چابکی سازمانی است. انعطاف پذیری تدارکات ، توانایی تغییر تصمیمات تدارکات در جهت بهینه سازی اثرات تغییر مورد نیاز را اندازه گیری می کند.هم چنین به پاسخگویی سریع در شرایط نا مطمئن کمک کرده و آن را تسهیل می بخشد.بنابراین انعطاف پذیری تدارکات تاثیر مثبتی بر انعطاف پذیری ساخت خواهد داشت. تدارکات و منبع یابی ارتباط بین تامین کننده و تولید را تامین می کند و مسئولیت خرید و تحویل مواد با کیفیت در جهت تامین مواد مورد نیاز را داراست.توانایی تدارکات در برآورده ساختن نیازها به توانایی داخلی و توانایی تامین کننده بستگی داشته و تعیین می گردد. سوافورد انعطاف پذیری تدارکات را در دسترس بودن طیف وسیعی از گزینه ها و توانایی فرایند خرید در بهره برداری به موقع و به طریق اثربخش در هزینه نسبت به تغییرات ونیازمندیهای مواد اولیه می داند که نتیجه آن بهبود پاسخگویی و افزایش رضایت مشتری است. مدیریت ارتباط موثر با تامین کننده، یک عامل تعیین کننده اصلی در انعطاف پذیری تدارکات است. ارزیابی انعطاف پذیری تدارکات در زنجیره تامین از طریق ارزیابی سه شاخص تعداد تامین کنندگان توانا برای هر ماده و در هر دوره، نفوذ پذیری بر عملکرد تامین کننده و سرعت آغاز همکاری با یک تامین کننده جدید صورت می پذیرد. انعطاف پذیری ساخت و تولید : انعطاف پذیری ساخت که بسیار مورد توجه قرار گرفته است، سیستم ساخت و تولید را برای پاسخگویی به تغییر تقاضا، طراحی محصول، فرایند تکنولوژی، تامین مواد و غیره توانا می سازد. سوافورد در مطالعات خود،انعطاف پذیری ساخت و تولید را، دامنه انتخابات متفاوت در دسترس و توانایی فرایند ساخت و تولید جهت اجرای موثر آنها که منجر به تولید محصولات با کیفیت در پاسخگویی به تغییرات ویژگی های محصول، تامین مواد و تقاضا و یا افزایش به کارگیری فرایندهای دارای تکنولوژی تعریف می کند. انعطاف پذیری ساخت و تولید از طریق سه شاخص توانایی تغییر ترکیب محصول، سرعت در تولید محصولات جدید و تعداد روشهای موجود در جهت افزایش ظرفیت ارزیابی می گردد. توانایی تغییر ترکیب محصول در جهت اندازه گیری انعطاف پذیری محصول مورد استفاده قرار میگیرد.سوافورد انعطاف پذیری محصول را به عنوان " توانایی تغییر ترکیب محصول و تولید یک محصول جدید " تعریف می کنند.اسلاک(1983) انعطاف پذیری ترکیب محصول را توانایی ساخت ترکیبی خاص از محصولات در یک بازه زمانی مشخص عنوان می کند. یک سازمان با ظرفیت عملیاتی بالاتر، در مقایسه با سازمانی با یک ظرفیت عملیاتی، انعطاف پذیری بیشتری دارد زیرا می تواند نوسان تقاضا را در محدوده بزرگتری تطبیق نماید.تعداد روشهای موجود در جهت افزایش ظرفیت بر دامنه تغییرات اثر گذاشته وموجب تقویت انعطاف پذیری می گردد.ستی نیز در مورد روشهای مختلفی از قبیل ساخت واحد تولیدی کوچکتر، داشتن سیستم تولید منعطف مدولار و ماشین آلات چند منظوره در جهت افزایش توسعه انعطاف پذیری بحث نموده است. انعطاف پذیری لجستیک : از نظر سوافورد، انعطاف پذیری لجستیک، دسترسی به دامنه ای از انتخابات و توانایی جهت اجرای موثر آنها جهت انطباق فرایند کنترل جریان و ذخیره مواد، کالای نهایی، خدمات و اطلاعات مرتبط از مبدا تا مقصد در پاسخ به شرایط محیط بازار در حال تغییر است. اگر سازمانی انعطاف پذیری لجستیک بالایی داشته باشد، از طریق توجه به تحویل کالا می تواند در سطح بهتری در برابر نیازهای مشتری پاسخگو باشد. انعطاف پذیری لجستیک از سه شاخص توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانال های تحویل، توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیک و تعداد انبارهای موجود برای ذخیره ارزیابی می گردد. توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانال های تحویل، شرایط لازم برای تغییر مسیر کلی تحویل را جهت پاسخگویی به الزامات مشتری مهیا می کند. توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه، قابلیتهای لازم جهت تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیک که شامل مواد داخل انبار و حمل و نقل است، را ارائه می نماید. انعطاف پذیری فناوری اطلاعات : در مورد موضوع خاص مدیریت زنجیره تامین جهانی، سه نوع جریان از طریق زنجیره تامین را ذکر شده است: مواد، سرمایه و دارایی ، اطلاعات مقاله های متعددی پیرامون استفاده از فناوری اطلاعات در یک سازمان نوشته شده است.کاتایاما و بنت، سه فعالیت مختلف مرتبط به فناوری اطلاعات در یک واحد تولیدی را معرفی می کنند که عبارتند از : استفاده از CAD/CAE ، یکپارچه سازی سیستم های اطلاعاتی در ساخت و تولید و یکپارچه سازی سیستمهای اطلاعاتی در سراسر واحد تجاری سوافورد در مقاله خود در این مورد انعطاف پذیری فناوری اطلاعات را توانایی سیستم فناوری اطلاعات جامع یک سازمان جهت انطباق پیدا کردن و حمایت از نیازمندیهای متغیر کسب وکار نسبت به ابعاد انعطاف پذیر شامل توسعه محصول، ترارکات، ساخت وتولید و لجستیک به خوبی سایر اهداف استراتژیک، بیان می کند. انعطاف پذیری فناوری اطلاعات شامل سه شاخص ارزیابی تحت عنوان، درصد زنجیره تامین که مستقیما توسط IT حمایت می شود، توانایی ITجهت انطباق در حمایت از کانال های توزیع و تعداد روشهای موجود در سیستمهای IT جهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی و کشف تغییرات است. از آنجا که IT بر عملکرد جهانی تاثیر می گذارد، درصد بالاتر زنجیره تامین که مستقیما توسط IT حمایت می شود،تاثیر بالاتری بر عملکرد سازمان خواهد داشت. در مورد شاخص تعداد روشهای موجود در سیستمهای ITجهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی، تعداد روشهای بیشتر سبب می شود سازمان اطلاعات بیشتری برای تصمیم گیری های استراتژیک جهانی در مورد رقبای خود داشته باشد. استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک در این مدل نیز از مدل لین در سال 2006 و فیصل در سال 2007 برگرفته شده است. این استراتژیها در مدل لین و فیصل با عنوان توانمندسازهای زنجیره تامین چابک ذکر شده اند که هر کدام در زیر توضیح داده شده اند: یکپارچه سازی در فرایند : یکپارچه سازی در فرایند شامل برنامه ریزی مشارکتی، دسترسی به اطلاعات و دانش از طریق اینترنت بوده و الزامی است که اطلاعات برای همگان در هر زمانی به روز شود، داده های مرتبط با فروش لحظه ای، پاسخگویی کارا به مشتری، قابلیتهای داده کاوی، اعتقادات و اهداف مشترک، میزان هماهنگی بالا، تاکید بر برون سپاری، تبادلات بدون استفاده از کاغذ، نسل جدید نرم افزارهای تحت شبکه از عوامل مهم و موثر در یکپارچه سازی در فرایند هستند. به عنوان مبنای زنجیره تامین، یکپارچگی فرایند به معنای آن است که زنجیره تامین اتحادی از اعضای بهم مرتبط در یک شبکه است. یکپارچه سازی شبکه : یکپارچه سازی شبکه شامل تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید بر شایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتماد، روابط مبتنی بر اعتماد است. یکپارچه سازی شبکه شامل تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید برشایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتمادو روابط مبتنی بر اعتماد می باشد. مدیریت روابط مشارکتی : این استراتژی زنجیره تامین جهت جذب خریداران و تامین کنندگان برای کار به صورت مشارکتی، توسعه محصول به طور مشارکتی و تسهیم اطلاعات است. یکپارچه سازی اطلاعات : به عنوان زیر ساختی از زنجیره تامین، شامل توانایی جهت استفاده تکنولوژی اطلاعاتی در تسهیم داده ها بین خریداران و تامین کنندگان است.بنابراین به طور موثر یک زنجیره تامین مجازی ایجاد می کند ارتقاء مشتری و بازار : به عنوان استراتژی زنجیره تامین، ارتقاء مشتری و بازار شامل توانایی جهت شناسایی و پاسخگویی سریع به نیازمندیهای واقعی مشتری می باشد.هم چنین جهت ماهر شدن در تغییر و عدم اطمینان است. معرفی سریع محصول جدید، پاسخگویی به تقاضای واقعی، تقاضا برای محصولات سفارشی، حفظ و افزایش سطح روابط مشتری، معیارهای مشتری محوری، بهبود کیفیت، کاهش هزینه ها، افزایش فراوانی، بهبود محصول از عوامل موثر در ارتقا بازار و مشتری هستند. -4077706248094استراتژی1: یکپارچه سازی فرایند استراتژی2: ارتقای مشتری و بازار استراتژی4: یکپارچه سازی شبکه استراتژی3: یکپارچه سازی اطلاعات استراتژی5: مدیریت مشارکتی استراتژی1: یکپارچه سازی فرایند استراتژی2: ارتقای مشتری و بازار استراتژی4: یکپارچه سازی شبکه استراتژی3: یکپارچه سازی اطلاعات استراتژی5: مدیریت مشارکتی 2-8- مدل تحقیقشکل 2-13 مدل تحقیق 2-9- پیشینه تحقیق در حوزه زنجیره تامین چابک مطالعات اندکی صورت گرفته است.پایان نامه های موجود در این زمینه که از آنها در این تحقیق نیز کمک گرفته شده است عبارتند از: مریم درویش (1386)در تحقیقی با عنوان طراحی تکنیکی برای اندازه گیری چابکی زنجیره تامین در شرکت گلرنگ توسط ، که در آن به کمی سازی چابکی پرداخته شده و با بکارگیری رویکرد تئوری گراف در سطح سیستم و منطق فازی در سطح زیر سیستم،شاخص ها کمی شده اند.این روش برای اندازه گیری چابکی زنجیره تامین در شرکت گلرنگ به کار گرفته شده است. مریم لطفی (1388)در طرحی با عنوان اندازه گیری شاخص نابی و چابکی در شرکت سازه گستر سایپا چابکی زنجیره تامین را بر اساس شاخص های پاسخگویی، شایستگی، انعطاف پذیر و سرعت سنجیده شده و ابعاد هرکدام از تحقیقات مختلف جمع آوری شده و در اصل دارای یک مدل تلفیقی برای سنجش میزان چابکی است و از منطق فازی برای اندازه گیری چابکی استفاده شده است. دلناز حلواچی (1386)در پژوهشی با عنوان ارزیابی چابکی زنجیره تامین به بررسی و ارزیابی مدل سوافورد در صنایع خودرو سازی استان تهران پرداخت و با استفاده از روش رگرسیون به اولویت بندی معیارها و زیرمعیارهای این مدل پرداخت. سایر پژوهش ها و مقالات در این زمینه عبارتند از: تحقیقی پیرامون مفاهیم، الزامات و موانع زنجیره تامین چابک توسط غلامرضا گودرزی، محسن محمدی و حسین بختیاری که به تبیین موضوع زنجیره تامین چابک پرداخته و در پایان به بررسی اجمالی صنعت خودرو و قطعه سازی ایران پرداخته است. ارائه مدلی برای تحلیل اهمیت و عملکرد شاخص های چابکی زنجیره تامین توسط حسین صیادی، تورانلو، رضا جمالی.در این پژوهش به شناسایی مهمترین مولفه های چابکی در زنجیره تامین پرداخته و مدلی را براساس منطق فازی ارائه داده تا شکاف بین اهمیت و عملکرد واقعی این مولفه ها را در یک زنجیره تامین سنجیده و نتیجه این سنجش را به عنوان یک گام اساسی در انتخاب بهترین تامین کنندگان به کار گرفته است. ارائه مدلی از زنجیره تامین چابک توسط حسنعلی آقاجانی، مهدی سوهانیان که به معرفی مدل زنجیره تامین چابک براساس چهار عنصر اصلی که به وسیله تعاملات دوسویه با یکدیگر در ارتباط می باشند و به متغیرهای درونی و بیرونی موثر بر چابکی زنجیره تامین پرداخت. ارکان و ویژگیهای زنجیره تامین چابک توسط بهنام شهایی.تحقیق به تعریف زنجیره تامین چابک می پردازد و ویژگی های زنجیره تامین را بر اساس چهار اصل از جمله ساختارهای مدیریت نوآوری و سازمان مجازی بیان می کند. تحقیقی با موضوع تحول در زنجیره عرضه، حرکت از رویکرد ناب و وظیفه مدار به رویکرد چابک و نیاز مدار توسط آرنوش شاکری و فرزانه دهقان نیری در جهت روشن شدن موضوع که پس از ارائه مفاهیم، در قالب یک مورد کاوی به بررسی چرخه تکاملی زنجیره های تامین در بازارهای کامپیوترهای شخصی و نهایتا دستیابی به رویکرد ناب- چابک پرداخت. بررسی مسائل اصلی فرایند خرید و تدارکات کالا شرکت ملی نفت ایران براساس تئوری محدودیتها با هدف چابکی زنجیره تامین توسط روح الله سهرابی، دکتر ابوالفضل کزازی و دکتر امین عمید که به آسیب شناسی و تحلیل فرایند خرید و تدارکات کالا در شرکت ملی نفت با هدف چابکی زنجیره تامین و ترسیم درخت واقعیت موجود براساس متد تئوری محدودیتها می پرداخت. مطالعه ای در حوزه مدیریت زنجیره تامین چابک و ارائه چارچوبی مفهومی مبتنی بر عامل های نرم افزاری هوشمند توسط محمد مهریار و محمد جعفر تارخ که در آن چارچوبی مفهومی برای زنجیره تامین چابک مبتنی بر بستر وب و سیستمهای هوشمند تحلیل کسب و کار ارائه شد. پژوهشی در جهت ارائه الگوی ناب و چابک برای کاهش اثر شلاق چرمی در زنجیره تامین توسط علیرضا مرادی که به تشریح مشکلی با عنوان اثر شلاق چرمی در زنجیره تامین پرداخته و الگوی عرضه ناب و چابک به عنوان راه حلی برای کاهش تغییرات، بهبود جریان و در نتیجه کاهش هزینه های موجودی و انبار و کاهش زمان های تحویل و نوسان سفارش ها مطرح گردیده است. تحقیقی که در آن به بررسی الگوهای ناب و چابک در زنجیره تامین و تشریح این دو الگو و نقاط تشابه و تقابل آنها در زنجیره های تامین پرداخته شده است و چارچوبی ارائه شده که می تواند یاری دهنده مدیران و تصمیم گیران در عرصه های واقعی دنیای صنعتی امروز باشد که توسط جعفر رزمی و مریم صیفوری انجام گرفته است. تحقیقی در جهت طراحی زنجیره تامین مبتنی بر نوع و چرخه عمر محصولتوسط محمد مدرس، جهانگیر یدالهی، احمد جعفر نژاد و غلامرضا جمالی که در آن زنجیره های تامین ساخت به سه نوع ناب، چابک و ترکیبی طبقه بندی شده است.سپس چهارچوبی را جهت طبقه بندی زنجیره های تامین مبتنی بر مشخصات محصول و مراحل چرخه عمر محصول ارائه گردیده و مدلی جهت انتخاب زنجیره متناسب با نوع محصول توسط هر سازمان مورد بحث قرار گرفته است. 1096980فصل سوم : روش شناسی تحقیق00فصل سوم : روش شناسی تحقیق 3-1- مقدمه هدف تمام علوم، شناخت و درک دنیای پیرامون ما است.به منظور آگاهی از مسائل و مشکلات دنیای اجتماعی، روش های علمی، تغییرات قابل ملاحضه ای پیدا کرده اند.این روندها و حرکتها سبب شده است که برای بررسی رشته های مختلف بشری، از روش علمی استفاده شود.از جمله ویژگیهای مطالعه علمی، که هدفش حقیقت یابی است، استفاده از یک روش تحقیق مناسب می باشد.روش تحقیق مناسب به اهداف، ماهیت و موضوع مورد تحقیق و امکانات اجرایی بستگی دارد و هدف از تحقیق، دسترسی دقیق و آسان به پاسخ پرسش های تحقیق است.(خاکی،1379: 143-142) روش تحقیق، جامعه آماری و نمونه، روش و ابزار گردآوری داده ها، روایی و اعتبار ابزار تحقیق، قلمرو تحقیق، روش تجزیه و تحلیل داده ها، استفاده از نتیجه تحقیق و گامهای تحقیق از عناوین مباحثی هستند که در این تحقیق به آنها پرداخته می شود. روش تحقیق، در حقیقت نقشه عملی اجرای کار است.اتخاذ هرگونه تصمیم در مورد روش تحقیق بستگی به هدف مطالعه، طبیعت مساله تحت بررسی و روشهای مناسبی دارد که حدود و جهت مطالعه نیز در آن مشخص می شود. فصل سوم پایان نامه در برگیرنده روشی است که جهت فراهم کردن زمینه لازم برای تحلیل داده ها و پاسخ به سوالات مطرح شده در این پژوهش از آن استفاده شده است.در این فصل ابتدا نوع تحقیق و مراحل آن به تفصیل شرح داده می شود و در ادامه، جامعه آماری تحقیق معرفی و به دنبال آن ابزار جمع آوری اطلاعات که در این پژوهش استفاده شده، ذکر می شود و در نهایت روش تجزیه و تحلیل داده هایی که در این تحقیق بکار رفته، ذکر می شود. 3-2- روش تحقیق تحقیق حاضر از حیث هدف کاربردی است زیرا هدف آن حل مسائل اجرائی و واقعی است و موجب بسط دانش و بهبود چابکی در زنجیره تامین شرکت صنعتی بهشهر می گردد.هم چنین از حیث روش جمع آوری اطلاعات پیمایشی است. مراجع تحقیق شامل کتب، پایان نامه های تحصیلی و مقالات و هم چنین نظرخواهی از کارشناسان می باشد که در آن ابتدا اعتبار معیارهای اساسی ارائه شده در مدل تحقیق تعیین می گردد و سپس با توجه به معیارهای بدست آمده و با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی(AHP FUZZY) که یکی از روشهای تصمیم گیری چند معیاره فازی است، به معیارها و زیر معیارها وزن داده می شود و استراتژی ها رتبه بندی می گردند.از طرف دیگر این تحقیق دارای ماهیت میدانی می باشد، بدین معنا که بخش عمده ای از اطلاعات از طریق مصاحبه و تکمیل پرسش نامه توسط خبرگان گردآوری می شود. 3-3- جامعه آماری و حجم نمونه از آنجا که چابکی بحثی نوظهور در صنعت ایران می باشد و هنوز افراد زیادی وجود ندارند که اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشند، لذا در این تحقیق ضروری بود از نظر خبرگانی استفاده گردد که با این بحث آشنایی داشته و اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشند و با آن درگیر بوده باشند و بنابراین جامعه آماری که مورد بررسی قرار گرفته است به صورت محدود و شامل مدیران دپارتمان زنجیره تامین این شرکت بود.تعداد این افراد 8 نفر شامل مدیر دپارتمان نوآوری، مدیر لجستیک و انبارها، مدیر برنامه ریزی تولید و مواد، مدیر تولید، مدیر فنی، مدیر تصفیه، مدیر آزمایشگاه و R & D و مدیریت کیفیت بوده است که از بین آن ها 5 نفر به طور تصادفی انتخاب گردیدند.بنابراین روش نمونه گیری استفاده شده، نمونه گیری احتمالی از نوع تصادفی ساده است. 3-4- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق از اطلاعات کتابخانه ای، مقالات فارسی و لاتین و سایت های اطلاعاتی شبکه جهانی اینترنت و همچنین استفاده از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است. بدین ترتیب که در ابتدای تحقیق از طریق مراجعه به کتابخانه ها، سایت ها و پایگاههای اطلاعاتی و همچنین از طریق مطالعه مقالات و تحقیقات انجام گرفته در خصوص زنجیره تامین چابک، مدل های مختلف زنجیره تامین چابک، ادبیات و پیشینه تحقیق گردآوری شده و سپس با استفاده از مدل های موجود استراتژیها، معیارها و زیرمعیارهای زنجیره تامین چابک شناسایی گردیده است.به منظور کسب اطمینان از اعتبار معیارها و زیر معیارهای ارائه شده در مدل تحقیق از پرسشنامه لیکرت و آزمون One sample-Test استفاده گردید و سپس با استفاده از درخت تصمیم، پرسشنامه دیگری که در پیوست 2 آمده است، برای ارزیابی و رتبه بندی زیر معیاره، معیارها و استراتژیهای مدل تحقیق طراحی گردید که در آن از سلسله مراتب چهار سطحی استفاده شد. پرسشنامه مذکور بر اساس مقایسات زوجی ساعتی طراحی و از تصمیم گیرندگان درخواست گردید تا مقایسات زوجی خود را در آن انجام دهند و در نهایت داده ها وزن دهی شده و رتبه بندی آنها انجام شد.این چهار سطح عبارتند از : سطح اول : سطح اول هدف یا انتخاب استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک سطح دوم : معیارهای اصلی موثر بر زنجیره تامین چابک سطح سوم : زیر معیارهای مربوط به معیارهای اصلی سطح چهارم : انتخاب گزینه مورد نظر مشخصات سطوح دوم، سوم و چهارم : سطح دوم: این سطح شامل معیارهای کلی استخراج شده از مطالعات کتابخانه ای و حاصل از جمع آوری اطلاعات بوده و شامل پنج معیار انعطاف پذیری توسعه محصول، انعطاف پذیری ساخت و تولید، انعطاف پذیری لجستیک، انعطاف پذیری فناوری اطلاعات و انعطاف پذیری تدارکات می باشد. انعطاف پذیری توسعه محصول : در این مدل انعطاف پذیری توسعه محصول به عنوان توانایی در توسعه محصولات متنوع و ارتقاء محصول به طریقی اثربخش از لحاظ هزینه و به موقع در جهت پاسخگویی به نیازهای مشتری یا بازار یا بهره برداری از فرصتهای بازار به گونه ای موثر تعریف شده است.با افزایش انعطاف پذیری توسعه محصول، سازمان می تواند به گونه ای بهتر و موثرتر به معرفی محصول مورد نیاز جهت برآوردن نیازهای متغیر مشتری بپردازد. انعطاف پذیری تولید و ساخت : انعطاف پذیری ساخت ، سیستم ساخت و تولید را برای پاسخگویی به تغییر تقاضا، طراحی محصول، فرایند تکنولوژی، تامین مواد و غیره توانا می سازد. سوافورد در مطالعات خود،انعطاف پذیری ساخت و تولید را، دامنه انتخابات متفاوت در دسترس و توانایی فرایند ساخت و تولید جهت اجرای موثر آنها که منجر به تولید محصولات با کیفیت در پاسخگویی به تغییرات ویژگی های محصول، تامین مواد و تقاضا و یا افزایش به کارگیری فرایندهای دارای تکنولوژی تعریف می کند. انعطاف پذیری لجستیک : از نظر سوافورد، انعطاف پذیری لجستیک، دسترسی به دامنه ای از انتخابات و توانایی جهت اجرای موثر آنها جهت انطباق فرایند کنترل جریان و ذخیره مواد، کالای نهایی، خدمات و اطلاعات مرتبط از مبدا تا مقصد در پاسخ به شرایط محیط بازار در حال تغییر است. اگر سازمانی انعطاف پذیری لجستیک بالایی داشته باشد، از طریق توجه به تحویل کالا می تواند در سطح بهتری در برابر نیازهای مشتری پاسخگو باشد. انعطاف پذیری فناوری اطلاعات : سوافورد در مقاله خود انعطاف پذیری فناوری اطلاعات را توانایی سیستم فناوری اطلاعات جامع یک سازمان جهت انطباق پیدا کردن و حمایت از نیازمندیهای متغیر کسب وکار نسبت به ابعاد انعطاف پذیر شامل توسعه محصول، تدارکات، ساخت وتولید و لجستیک به خوبی سایر اهداف استراتژیک، بیان می کند. انعطاف پذیری تدارکات : انعطاف پذیری تدارکات ، توانایی تغییر تصمیمات تدارکات در جهت بهینه سازی اثرات تغییر مورد نیاز را اندازه گیری می کند.هم چنین به پاسخگویی سریع در شرایط نا مطمئن کمک کرده و آن را تسهیل می بخشد.بنابراین انعطاف پذیری تدارکات تاثیر مثبتی بر انعطاف پذیری ساخت خواهد داشت.(گوتا و سامرز،1992) سوافورد انعطاف پذیری تدارکات را در دسترس بودن طیف وسیعی از گزینه ها و توانایی فرایند خرید در بهره برداری به موقع و به طریق اثربخش در هزینه نسبت به تغییرات ونیازمندیهای مواد اولیه می داند که نتیجه آن بهبود پاسخگویی و افزایش رضایت مشتری است. سطح سوم: شامل زیر معیارهای مربوط به معیارهای کلی است که از طریق مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از پرسشنامه الف و آزمون One sample-Test در نرم افزار Spss معیارهای مورد نظر استخراج و مورد بررسی قرار گرفتند.این زیر معیارها عبارتند از: توانایی کاهش زمان چرخه توسعه محصول توانایی طراحی محصولات متعدد درصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد توانایی تغییر ترکیب محصول سرعت در تولید محصولات جدید تعداد روشهای موجود در جهت افزایش ظرفیت تعداد تامین کنندگان توانا برای هر ماده و در هر دوره نفوذ پذیری بر عملکرد تامین کننده سرعت آغاز همکاری با یک تامین کننده جدید درصد زنجیره تامین که مستقیما توسط IT حمایت می شود توانایی ITجهت انطباق در حمایت از کانال های توزیع تعداد روشهای موجود در سیستمهای IT جهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی و کشف تغییرات توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانال های تحویل توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیک تعداد انبارهای موجود برای ذخیره سطح چهارم: انتخاب موثرترین استراتژی پیاده سازی زنجیره تامین چابک در سطح چهارم درخت تصمیم قرار می گیرد.این استراتژی ها عبارتند از: یکپارچه سازی در فرایند : یکپارچه سازی در فرایند شامل برنامه ریزی مشارکتی، دسترسی به اطلاعات و دانش از طریق اینترنت و اطلاعات برای همگان در هر زمانی به روز شود، داده های مرتبط با فروش لحظه ای، پاسخگویی کارا به مشتری، قابلیتهای داده کاوی، اعتقادات و اهداف مشترک، میزان هماهنگی بالا، تاکید بر برون سپاری، تبادلات بدون استفاده از کاغذ، نسل جدید نرم افزارهای تحت شبکه است. به عنوان مبنای زنجیره تامین، یکپارچگی فرایند به معنای آن است که زنجیره تامین اتحادی از اعضای بهم مرتبط در یک شبکه است. یکپارچه سازی شبکه : یکپارچه سازی شبکه شامل تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید بر شایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتماد، روابط مبتنی بر اعتماد مدیریت روابط مشارکتی : این استراتژی زنجیره تامین جهت جذب خریداران و تامین کنندگان برای کار به صورت مشارکتی، توسعه محصول به طور مشارکتی و تسهیم اطلاعات است. یکپارچه سازی اطلاعات : به عنوان زیر ساختی از زنجیره تامین، شامل توانایی جهت استفاده تکنولوژی اطلاعاتی در تسهیم داده ها بین خریداران و تامین کنندگان است.بنابراین به طور موثر یک زنجیره تامین مجازی ایجاد می کند. ارتقاء مشتری و بازار : به عنوان استراتژی زنجیره تامین، ارتقاء مشتری و بازار شامل توانایی جهت شناسایی و پاسخگویی سریع به نیازمندیهای واقعی مشتری می باشد.هم چنین جهت ماهر شدن در تغییر و عدم اطمینان است. معرفی سریع محصول جدید، پاسخگویی به تقاضای واقعی، تقاضا برای محصولات سفارشی، حفظ و افزایش سطح روابط مشتری، معیارهای مشتری محوری، بهبود کیفیت، کاهش هزینه ها، افزایش فراوانی، بهبود محصول از عوامل موثر در ارتقا بازار و مشتری هستند. با توجه به معیارهای مدل تحقیق بر اساس مدل سوافورد، در اختیار خبرگان قرار گرفت و اهمیت معیارها طی پرسشنامه پیوست 1 مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از اینکه عوامل موثر بر زنجیره تامین چابک شناسایی شدند، با دسته بندی آنها در گروه معیارها و زیر معیارها، درخت تصمیم ترسیم گردید و در نهایت با استفاده از درخت تصمیم نهایی، پرسشنامه مقایسات زوجی تهیه شد. برای محاسبه وزن نهایی هر یک از زیر شاخص ها، که نشان دهنده اهمیت هر زیر شاخص بر اساس نظر خبرگان است، از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی(FAHP) استفاده شده است. 3-5- روش تجزیه وتحلیل روش تصمیم گیری با شاخص های چندگانه در مواقعی کاربرد دارد که گزینه ها از قبل تعیین شده باشند و هدف انتخاب یکی از گزینه های موجود از طریق مقایسه آنها در حضور شاخص های متعدد تاثیر گذار بر ارجحیت گزینه ها باشد.در بین روش های گوناگونی که در حوزه تصمیم گیری با شاخص های چندگانه وجود دارد، روش AHP فازی برای این تحقیق انتخاب شد. این روش توسط ساعتی معرفی شد. این روش به عنوان یکی از روشهای تصمیم گیری چندمعیاره به صورت گسترده در بسیاری از فرایندهای تصمیم گیری بکار رفته است. در این پایان نامه موثر بودن شاخص ها و زیرشاخص های مدل تحقیق از روش آزمون T-student اثبات و سپس شاخص ها و پنج استراتژی پیاده سازی زنجیره تامین چابک با استفاده از AHP فازی رتبه بندی گردید.در این مطالعه به طور کلی روش تجزیه و تحلیل داده ها را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد: استفاده از روش آزمون استنباطی T-Student جهت تعیین و شناسایی عوامل و شاخص های موثر با استفاده از ابزار نرم افزاری Spss استفاده از روش FAHP برای ارزیابی و اولویت بندی شاخص های مرتبط با موضوع مورد نظر و هم چنین اولویت بندی استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک 3-6- مراحل اجرایی تحقیق مراحل اجرایی این تحقیق به اختصار در شکل 3-1 نشان داده شده و سپس در مراحل مختلف و به تفصیل توضیح داده شده است. 828856346773500 شکل 3-1 نمودار اجرایی تحقیق شناسایی معیارهای مهم با استفاده از روش کتابخانه ای و جمع آوری نظرات خبرگان با کمک پرسشنامه لیکرت: در این مرحله پس از شناسایی شاخص ها معیارها و زیرمعیارهای موثر بر مساله اولویت بندی استراتژ های پیاده سازی زنجیره تامین چابک در قالب پنج معیار، پانزده زیرمعیار و پنج گزینه، که از بررسی و مرور ادبیات و نیز نظرات خبرگان آگاه در این مسئله بدست آمده پرسشنامه شماره 1 به خبرگان ارائه گردید و از خبرگان خواسته شد تا نظر خود را در مورد عوامل ارائه دهند. آزمون نظرات خبرگان به روش آزمون T-Student و تایید معیارها آزمون فرضیات با استفاده از نظرات خبرگان در پرسشنامه شماره 1 و براساس آزمون آماری T-Student ، انجام گرفت که نتایج حاصل پنج معیار اصلی و پانزده زیرمعیار را در بر داشتند و در پنج گزینه که استراتژی های مورد نظر می باشد، مورد بررسی قرار گرفت. تهیه سطوح سلسله مراتب معیارها و زیر معیارها و گزینه ها به همراه کدگذاری بعد از یافتن معیارها، زیر معیارها و گزینه های موثر سطوح سلسله مراتبی بدست آمده و کدگذاری می گردند که در جدول 3-1 نشان داده شده است. جدول 3-1جدول شناسایی معیارها، زیر معیارها و گزینه ها سطح اولهدفکد معیارسطح دوممعیارهسطح سوم زیرمعیارهاکد زیر معیارسطح چهارم گزینه هاکد گزینه هاارزیابی و اولویت بندی استراتژی های زنجیره تامین چابکAانعطاف پذیری توسعه محصولA1A2A3یکپارچه سازی فرایندAH1Bانعطاف پذیری ساخت و تولیدB1B2B3ارتقا مشتری و بازارBH2Cانعطاف پذیری فناوری اطلاعاتC1C2C3یکپارچه سازی اطلاعاتCH3Dانعطاف پذیری لجستیکD1D2D3یکپارچه سازی شبکهDH4Eانعطاف پذیری تدارکاتE1E2E3مدیریت مشارکتیEH5 ایجاد مدل درخت سلسله مراتبی پس از شناخت معیارها و زیر معیارها و ابزارهای موثر ایجاد پرسشنامه AHP فازی با توجه به مقیاس های کلامی مقیاس فازی مثلثی 9 تایی براساس مقیاس ساعتی توسط تسفاماریام و صدیق پیشنهاد شده است.در این مقیاس، پس از جمع آوری پاسخ های خبرگان در مقیاسی 9 تایی و در قالب پاره ای از گویه های زبانی، لازم است پاسخ های مذکور به مقیاسی با قابلیت تجزیه و تحلیل پاسخ ها برده شوند زیرا انجام عملیات ریاضی بر روی متغیرهای بیانی کیفی غیرممکن است.بنابراین متغیرهای بیانی باید به مقیاس فازی تبدیل شوند.استفاده از مقیاس های فازی مثلثی به بهتر شدن فرایند تصمیم گیری کمک می کند.جدول 3-2 اعداد فازی متناظر مقیاس های کلامی که از تحقیق تسفاماریام و صدیق گرفته شده است را نشان میدهد: جدول 3-2 اعداد فازی متناظر مقیاس کلامی متغیر زبانیعدد فازیمقیاس عدد فازی مربوطهیکسان1(1،1،1)بینابین2(1،2،3)اندکی مهم تر3(2،3،4)بینابین4(3،4،5)مهم تر5(4،5،6)بینابین6(5،6،7)بسیار مهم تر7(6،7،8)بینابین8(7،8،9)اکیدا مهم تر9(9،9،9) جمع آوری نظرات خبرگان در قالب اعداد فازی و تشکیل جداول مقایسه زوجی فازی و تجمیع نظرات یک عدد فازی مثلثی، به شکل (i,m,u) نشان داده می شود.پارامترهایi,m,u به ترتیب بیانگر کمترین ارزش ممکن، بیشترین ارزش محتمل و بیشترین ارزش ممکن می باشند. aij =lij , mij , uij= aij-1 =1uij , 1mij ,1uij(3-1) I,j=1,2,…,n and i≠j هر عدد فازی مثلثی دارای تابع عضویتی مطابق آنچه در بالا آمده است میباشد.ماتریس مقایسه زوجی فازی در این رابطه آمده است. x-1m-1 1≪x≪mu-xu-m m≪x≪u0 , otherwise(3-2) در این پژوهش، برای پیشگیری از ابهام ناشی از عدم قطعیت در تصمیم های انسانی، در هر سه مرحله از اعداد فازی مثلثی 1، 3، 5، 7، 9 برای نشان دادن نتایج مقایسه زوجی در AHP استفاده می شود.یک عدد فازی مثلثی که با (i,m,u)= A نشان داده می شود(l≪m≪u) دارای تابع زیر است که در جدول 3-3 نشان داده شده است: جدول 3-3 تابع تعلق انتخاب شده برای اعداد فازی Fuzzy numbersFuzzy numbersLinguistic variabbles(0, 0, 0.2)(0, 0.2, 0.4)(0.2, 0.4, 0.6)(0.4, 0.6, 0.8)(0.6, 0.8, 1)(0.8, 1, 1)Very low (VL)Low(L)Medium(M)High(H)Very high(VH)Exellent(E) محاسبه بررسی نرخ سازگاری مراحل محاسبه نرخ سازگاری عبارتند از: انجام مقایسات زوجی فازی میان همه معیارها انجام مقایسه زوجی فازی بین گزینه ها با توجه به هر معیار بررسی سازگاری مقایسات زوجی پیش از تجمیع نظرات هر فرد خبره در خصوص مقایسات زوجی ، می بایست حتما از سازگاری نظرات افراد مطمئن شد.اما بررسی سازگاری جداول مقایسات زوجی فازی به سادگی بررسی سازگاری جداول قطعی نیست.برای رفع این مشکل اگر A =aij ماتریس مقایسه زوجی با اعداد فازی مثلثی A=(l,m,u) باشد، کافیست ماتریس A=(M) تشکیل و سازگاری آن بررسی شود.اگر A سازگار باشد، آنگاه A نیز سازگار خواهد بود. اما هنگامی که ماتریس تصمیم گیری کاملا سازگار نیست شاخص سازگاری ماتریس مقایسات زوجی، پس از تشکیل مقادیر میانی جداول و محاسبه بزرگترین مقدار ویژه λmax از رابطه زیر به دست می آید: CI=λmax-nn-1(3-3) در صورتی که ماتریس مورد بررسی کاملا سازگار باشد λmax=n خواهد بود.هرچه ماتریس نزدیک به حالت کاملا سازگار باشد، مقدار λmax به n یعنی تعداد عواملی که با یکدیگر مقایسه می شوند، نزدیکتر خواهد بود.شاخص سازگاری، میزان سازگاری ماتریس تصمیم گیری را نشان می دهد.همانطور که مشاهده می کنید، این شاخص به n وابسته است برای مستقل نمودن این شاخص از n ، آنرا بر شاخص دیگری که شاخص تصادفی R.I نام دارد، تقسیم می نماییم.این شاخص از میانگین شاخص سازگاری ماتریس های تصمیم گیری که به صورت تصادفی تولید شده اند، بدست می آید.جدول 3-4 مقادیر R.I را به ازای مقادیر مختلف نشان می دهد. شاخص جدید را نرخ سازگاری C.R می نامیم و رابطه توسط ساعتی 1980 در ادامه آمده است: CR=CIRI (3-4) جدول 3-4 شاخص ناسازگاری تصادفی 10987654321Number of criteria1.491.451.411.321.241.120.90.5800RI پس از محاسبه نرخ سازگاری، نظرات جمع آوری می گردد. جمع آوری نتایج حاصل از انجام محاسبات AHP فازی و نتیجه گیری نهایی 3-7- روایی و اعتبار ابزار تحقیق 3-7-1- تعیین اعتبار(روایی) مفهوم اعتبار به این پرسش پاسخ می دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد.بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت. برای تعیین اعتبار پرسشنامه روشهای متعددی وجود دارد که یکی از این روش ها اعتبار محتوا می باشد.اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می شود.اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوالات تشکیل دهنده آن بستگی دارد.اگر سوالات پرسشنامه معرف ویژگی ها و مهارتهای باشد که محقق قصد اندازه گیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است.برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوالات تشکیل دهنده ابزار اندازه گیری معرف قسمتهای محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود.اعتبار محتوای یک آزمون معمولا توسط افرادی در موضوع مورد مطالعه تعیین می شود.اعتبار محتوای این پرسشنامه توسط مشاوران و مدیران شرکت صنعتی بهشهر مورد تایید قرار گرفته است و از اعتبار لازم برخوردار می باشد. 3-7-2- تعیین پایایی قابلیت اعتماد یا پایایی یکی از ویژگیهای فنی ابزار اندازه گیری است.مفهوم یاد شده با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی بدست می دهد. دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر(عدم ارتباط) تا 1+ (ارتباط کامل) است.ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگی های با ثبات و یا ویژگی های متغیر و موقتی آن را می سنجد. از جمله روش های قابل اشاره برای محاسبه قابلیت اعتماد موارد زیر می باشند: اجرای دوباره آزمودن(روش بازآزمایی) روش موازی(همتا) روش تصنیف(دو نیم کردن) روش کودر- ریچاردسون روش آلفای کرونباخ در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است.این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کند به کار می رود.برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوالات پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه کرد.سپس با استفاده از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می کنیم. rα=JJ-11-j=1nS²jS²(3-5) که در آن : J =تعداد زیر مجموعه های سوال های پرسشنامه یا آزمون واریانس زیر آزمون J ام = S²j S² = واریانس کل پرسشنامه یا آزمون Reliability StatisticsCronbach's AlphaN of Items.72120 به منظور اندازه گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ با استفاده از نرم افزار Spss استفاده شده است که این میزان برای تعیین پایایی بدست آمده 0.721 است که نشان می دهد پرسشنامه مورد نظر از پایایی مورد قبولی برخوردار است. جدول 3-5 نتیجه آلفای کرونباخ 3-8- تشریح متدولوژی تحقیق با توجه به آنچه تاکنون ذکر شد در این تحقیق از آزمون T-Student جهت تایید موثر بودن معیارها و زیر معیارها و روش FAHP یا همان تحلیل سلسله مراتبی فازی برای رتبه بندی هدف مورد نظر استفاده می شود.روش FAHP یکی از پرکاربرد ترین تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره است که در عین سادگی از دقت بالایی برخوردار است.پس از محاسبه نتایج از روش AHP به بررسی نتایج مورد نظر می پردازیم.برتری روش AHP به روش های دیگر مشابه، نظیر Pro Methee سادگی در کاربرد و به نسبت روش Electre امکان و قابلیت رتبه بندی کامل گزینه هاست. در این بخش ابتدا با آزمون T-Student آشنا میشویم و سپس گذری اجمالی بر اعداد فازی مثلثی و تکنیک AHP و محاسبات مربوط به آن خواهیم داشت و در نهایت با توجه به مدل مفهومی تحقیق، گامهای انجام تحقیق را مورد بررسی قرار می دهیم. 3-8-1- آزمون T-Student    در حالت کلی برای آزمودن این  فرضیه که آیا میانگین یک نمونه با میانگین اصلی خود؛ یعنی میانگین جامعه هم خوانی دارد یا خیر در حالتی که انحراف معیار جامعه مجهول باشد از آزمون تک نمونه ای t-student استفاده می کنند. فرض بر این است که توزیع جامعه همواره نرمال باشد، معمولا آزمون t تک نمونه ای را هنگامی به کار می گیرند که تعداد نمونه ها کمتر از30 و واریانس جامعه نامعلوم باشد. آماره این آزمون به صورت زیر می باشد: t=Xn-µSnn (3-6) که در آن: Sn2=1n-1i=1n(Xi-Xn)2 (3-7) در این آزمون، میانگین یک جامعه با یک مقدار ثابت مقایسه می شود. فرض صفر و فرض مقابل به صورت زیر تعریف می شود: فرض صفر: میانگین جامعه کوچکتر و مساوی مقدار آزمون است. فرض مقابل: میانگین جامعه بزرگتر از مقدار آزمون است. این آزمون، برای آزمون فرضیه های توصیفی استفاده می شود. بدین منظور از طیف لیکرت ۵ گزینه ای استفاده کرده و را می سنجد. در فرض صفر، میانگین جامعه را کمتر مساوی یک عدد فرضی در نظر می گیرد. چنانچه سطح معنی داری کم تر از سطح خطا باشد، فرض صفر رد می شود. برای دریافتن این موضوع که میانگین جامعه بالاتر از مقدار آزمون شده و یا پایین تر از آن است، باید به حد بالا و حد پایین موجود در خروجی نرم افزار توجه نمود . در آزمون T یک نمونه ای، چنانچه حد بالا و حد پایین هر دو مثبت باشند، بدین معنی است که میانگین جامعه در مورد آن متغیر بیش تر از مقدار مورد آزمون می باشد.همچنین چنانچه اولی مثبت و دومی منفی باشد، میانگین جامعه تقریبا مقدار آزمون است.هم چنین منفی بودن این دو مقدار، بدین معنی است که میانگین متغیر مورد نظر در جامعه کم تر از مقدار آزمون است. 3-8-2- اعداد فازی مثلثی عدد فازی مثلثی که نوع بخصوصی از عدد فازی ذوزنقه ای است که در کاربردهای فازی بسیار مشهور است.عدد فازی مثلثی a عددی است با تابع عضویت (X) ₐµ روی R به صورت رابطه زیر تعریف می گردد: Xₐµ= X-LM-L L≪X≪M 1 X=M X-LM-U M≪X≪U (3-8) در رابطه بالا L,U بازه تکیه گاه و DM,1 نقطه راس هستند. یک عدد فازی مثلثی با سه عدد M,L,U و تابع عضویت (X) ₐµ در شکل 3-2 نشان داده شده است. شکل 3-2 نمایش عددی فازی مثلثی به صورت سه مولفه ای به طوری که AL را پای چپ و Au را پای راست اعداد فازی مثلثی می گویند. با توجه به اینکه کارشناسان و تصمیم گیرندگان دارای ادراکات مختلفی نسبت به هر یک از شاخص ها و معیارهای کیفی هستند، قطعا امتیازاتی که هر کدام میدهند متفاوت با دیگری است.روش ها یا به عبارتی بهتر، عملگرهای متعددی(میانگین، میانه، حداقل، حداکثر و عملگرهای ترکیبی) برای تجمیع ارزیابی های فازی تصمیم گیرندگان پیشنهاد شده است.از آنجایی که عملگر میانگین عمومی تر از سایر عملکرهاست، در مدل ارائه شده از این عملگر استفاده شده است.از این رو، برای دستیابی به یک ارزش کلی برای هر شاخص یا معیار اقدام به محاسبه میانگین نظرات فازی افراد گردیده است.با فرض اینکه Eij یک عدد فازی مثلثی باشد، میانگین اعداد فازی مثلثی از فرمول زیر بدست می آید: f(x)=(1m)R(Eij1 +Eij2 +…+Eijm ) (3-9) شکل سه تایی عد فازی مثلثی Eij عبارت است از : Eij =(LEij ,MEij,UEij )(3-10) طبق عملیات جبری مجاز بر روی اعداد فازی، میانگین عدد فازی Eij می تواند به صورت زیر محاسبه گردد: LEij =k=1mLEijkm (3-11) MEij =k=1mMEijkm (3-12) UEij =k=1mUEijkm ( 3-13 ) به این ترتیب با یکپارچه سازی نظرات کارشناسان، یک عدد فازی به دست می آید که حاصل میانگین نظرات تصمیم گیرندگان است. 3-8-3- فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) فازی فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای نخستین بار در سال 1980 توسط ساعتی پیشنهاد شد.این روش مانند آنچه در مغز انسان انجام میشود به تجزیه و تحلیل مسائل می پردازد.تحلیل سلسله مراتبی تصمیم گیرندگان را قادر می سازد اثرات متقابل همزمان بسیاری از وضعیتهای پیچیده و نامعین را تعیین کنند.این فرایند، تصمیم گیرندگان را یاری می دهد تا اولویتها را براساس اهداف، دانش و تجربه خود تنظیم نمایند به نحوی که احساسات و قضاوتهای خود را بطور کامل در نظر بگیرند.برای حل مسائل تصمیم گیری از طریق AHP باید مساله را به دقت و همراه با جزئیات، تعریف و تبیین کرد و جزئیات آن را به صورت ساختار سلسله مراتبی ترسیم نمود.با وجود قابلیتهای فراوان این روش در حل مسائل، روش AHP به منظور رتبه بندی ترجیحات، از ماتریس زوجی استفاده می کند که داده های ورودی آن قطعی بوده و در مواردی که داده های ورودی با نوعی ابهام یا عدم قطعیت روبرو باشد نمی توان از این روش جهت حصول نتایج مطلوب استفاده نمود.برای رفع این مشکل پروفسور لطفی عسگرزاده (1965) تئوری فازی را در ارتباط با عدم قطعیت ناشی از ابهام مطرح کرد.مهمترین قابلیت مجموعه توانایی آن در نشان دادن داده های مهم و نامشخص است. تکنیک AHP فازی از جمله تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره MADMمی باشد و دارای این مزیت اند که می توانند گزینه های مختلف را با توجه به معیارهای متنوعی که واحدهای یکسانی ندارند، ارزیابی کنند.این مزیت مهمی نسبت به روش های سنتی است که همه معیارها باید به واحدهای یکسانی تبدیل شوند. اگرچه روش AHP دانش خبرگان را در نظر می گیرد، اما روش سنتی AHP در واقع بطور کامل نظرات افراد و ریسک آنها را منعکس نمی کند.در محیط تصمیم گیری روش AHP ، اطلاعات ورودی و روابط میان معیارها و آلترناتیوها غیرمنطقی و مبهم هستند.به منظور بهبود این معایب محققان کاربرد منطق فازی را در روش AHP پیشنهاد داده اند.بنابراین توسعه روش AHP، AHP فازی نامیده می شود . نسخه فازی شده تکنیک AHP در برگیرنده موقعیت هایی است که مبهم اند یا به درستی تعریف نشده اند.روش های AHP فازی زیادی به وسیله افراد مختلف پیشنهاد شده است که این روش ها رویکردهای سیستماتیکی برای انتخاب گزینه با استفاده از مفهوم تئوری مجموعه های فازی و تجزیه و تحلیل ساختار سلسله مراتبی هستند. به منزله یک روش تحلیلی، ساعتی در سال 1980، مجموعه های فازی را با روش تحلیل سلسله مراتبی ترکیب کرد تا یک روش مناسب برای حل مسائل تصمیم گیری چند شاخصه را ارائه دهد.بنابراین AHPفازی به عنوان بسطی برای AHP در حل مسائل سلسله مراتبی فازی ارائه شد. ونلاهوون و پتریچ (1983) اعداد فازی مثلثی را بر اساس عملیات برداری به منظور بیان نظرات تصمیم گیرنده برای آلترناتیوها نسبت به هر معیار معرفی کردند.چانگ (1996) اعداد فازی مثلثی را به عنوان یک رویکرد جدید در AHP فازی معرفی نمود.این رویکرد از اعداد فازی مثلثی برای مقایسات زوجی در AHP فازی استفاده می کند.سپس زو و همکاران (1999) در مورد تحلیل توسعه این روش و کاربردهای آن بحث نمودند.آنها تئوری اعداد فازی مثلثی را اثبات نموده و فرمولاسیون مقایسه اعداد فازی مثلثی را بهبود بخشیدند. روش AHP فازی در بسیاری از مسائل ارزیابی و و انتخاب به کار رفته است. بسیاری از محققان روش AHP فازی را برای ارزیابی و انتخاب به کار برده اند.در زیر مراحل رتبه بندی به کمک تکنیک FAHP را بصورت زیر مطرح گردیده است: مرحله اول- ترسیم درخت تصمیم گیری: در این مرحله بایستی درخت تصمیم گیری که در آن سطوح که در آن سطوح سه گانه هدف، معیارها و گزینه ها موجود می باشد، ترسیم شود. مرحله دوم- انجام مقایسات زوجی: در این مرحله باید علاوه بر مقایسه متقابل متغیرهای تایید شده، هریک از صنایع براساس هر متغیر نسبت به هم مقایسه شود.از آنجایی که جدول مقایسه زوجی بایستی به وسیله اعداد مثلثی فازی تکمیل شود تا از طریق تحلیل سلسله مراتبی فازی قابل حل باشد، این جدول نیز بایستی به وسیله عدد فازی M(l,m,u) تکمیل گردد.اما از آنجایی که گردآوری این اطلاعات بسیار مشکل می باشد، می توان از طیف صفر تا 10 در تکمیل این جداول استفاده کرد.در ضمن هر یک از این اعداد معرف یک عدد مثلثی یا ذوزنقه ای می باشد که پس از تکمیل جداول به صورت اعداد بایستی به اعداد فازی تبدیل شوند.همچنین از آنجایی که تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی مطرح شده در این تحقیق فقط از اعداد مثلثی فازی استفاده می کند، پس بایستی اعداد ذوزنقه ای را نیز به مثلثی تبدیل نمود.جدول 3-6 اعداد فازی معادل با متغیرهای زبانی را نشان می دهد. جدول 3-6 اعداد فازی معادل با متغیر های فازی متغیر زبانیبسیار کمکمکم و بیشمتوسطکم و بیش زیادزیادبسیار زیادنوع عدد فازیذوزنقه ایمثلثیذوزنقه ایمثلثیذوزنقه ایمثلثیذوزنقه ایعدد فازی(0.2و0.1و0و0)(0.3و0.2و2و0)(0.5و0.4و0.3و0.2)(0.6و0.5و0.4و0)(0.8و0.7و0.6و0.5)(0.9و0.8و0.7و0)(1و1و0.9و0.8)عدد مثلثی فازی(0.2و0.05و0)(0.3و0.2و0.2)(0.5و0.35و0.2)(0.6و0.5و0.4)(0.8و0.65و0.5÷)(0.9و0.8و0.7)(1و0.95و0.8) مرحله سوم- انجام محاسبات در FAHP در این مرحله با استفاده از تعاریف مطرح شده در قسمت های قبل، ضرایب هر یک از ماتریس های مقایسات زوجی محاسبه می شود. برای این منظور فرمول های مورد نیاز در این مرحله به ترتیب زیر خواهد بود: بعد از جمع آوری نظرات خبرگان باید این نظرات در قالب اعداد فازی تشکیل شود تا فرایند محاسبه انجام گردد. برای این منظور فرمول های مورد نیاز در این مرحله به ترتیب زیر خواهد بود. lij=k=1klijk1k(3-14) mij=k=1kmijk1k(3-15) uij=k=1kuijk1k(3-16) در این مرحله ماتریس مقایسات زوجی به صورت زیر بدست می آید: 1,1,1la12,ma12,ua12 …la1n,ma1n,ua1n 1la12,1ma12,1ua121,1,1…la2n,ma2n,ua2n ⋮⋮⋮⋮1la1n,1ma1n,1ua1n1la2n,1ma2n,1ua2n…1,1,1 برای هریک از سطرهای مقایسه های زوجی، مقدار si ، که خود عدد فازی مثلثی است، به صورت زیر محاسبه می شود(اصغرپور،1387): si=j=1nMgii⊗j=1ni=1mMgij-1 (3-17) که j , i به ترتیب نشان دهنده گزینه ها و شاخصها هستند.در روش مذکور، پس از محاسبهsi ها، باید درجه بزرگی آنها نسبت به هم بدست آید.به طور کلی اگرS1 و S2 دو عدد فازی مثلثی باشند، درجه بزرگی S1 برS2 ، که با VS1 ≫S2 نشان داده می شود، به صورت زیر تعریف می گردد: VS1 ≫S2 =1 if : m1 ≫ m2 VS1 ≫S2 =hgt M1 ∩ M2 otherwise (3-18) هم چنین داریم : hgtM1 ∩ M2 =l2- u1m1-u1-(m2-l2) (3-19) به عبارت دیگر : V(S1≫S2 ) =1 m1≥m2 l2-u1(m1-u1)-(m2-l2) m13 میزان تاثیر شاخص انعطاف پذیری توسعه محصول بر انتخاب استراتژی پیاده سازی زنجیره تامین چابک بالا است. جدول 4-1 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری توسعه محصول One-Sample TestTest Value = 3tdfSig. (2-tailed)Mean Difference95% Confidence Interval of the DifferenceLowerUpperc13.1624.0341.00000.12201.8780 با توجه به اینکه بر اساس آزمون تحلیل One Sample T-Test و در سطح خطای 0.05 سطح معناداری بدست آمده کمتر از 0.05 بود و مقدار آماره هم مثبت بوده است، فرض آماری H0 رد شده و فرض H1 تایید می گردد.به عبارت دیگر با 95 درصد اطمینان می توان گفت شاخص انعطاف پذیری توسعه محصول بر زنجیزره تامین چابک موثر است.به همین ترتیب در جداول بعدی نتایج آزمون فرضیه همه معیارهای اصلی و زیر معیارهای مساله بدست آمد. جدول 4-2 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری ساخت و تولید One-Sample TestTest Value = 3tdfSig. (2-tailed)Mean Difference95% Confidence Interval of the DifferenceLowerUpperc23.1624.0341.00000.12201.8780 جدول 4-3 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری فناوری اطلاعات One-Sample TestTest Value = 3tdfSig. (2-tailed)Mean Difference95% Confidence Interval of the DifferenceLowerUpperc33.1624.0341.00000.12201.8780 جدول 4-4 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری لجستیک One-Sample TestTest Value = 3tdfSig. (2-tailed)Mean Difference95% Confidence Interval of the DifferenceLowerUpperc43.2074.0331.20000.16112.2389 جدول 4-5 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری تدارکات One-Sample TestTest Value = 3tdfSig. (2-tailed)Mean Difference95% Confidence Interval of the DifferenceLowerUpperC53.2074.0331.20000.16112.2389 به همین ترتیب جدول 4-6 برای نتایج آزمون فرضیه زیر معیارهای مساله بدست آمد. جدول 4-6 نتایج آزمون فرضیه بر اساس زیر معیارهای مساله Test Value = 3نتیجه آزمونSig. (2-tailed)tMeanزیر معیارهاتایید.0253.5004.4000توانایی کاهش زمان چرخه توسعه محصولتایید.0343.1624.0000توانایی طراحی محصولات متعددتایید.0343.1624.0000درصد دارایی ها با امکان استفاده مجددتایید.0343.1624.0000توانایی تغییر ترکیب محصولاتتایید.0343.1624.0000سرعت در تولید محصولات جدیدتایید.0343.1624.0000تعداد روشهای موجود (در دسترس) جهت افزایش ظرفیتتایید.0343.1624.0000درصد زنجیره تامین که مستقیما توسط IT حمایت میشودتایید.0343.1624.0000توانایی IT جهت انطباق در حمایت کردن از کانالهای توزیع جدیدتایید.0333.2074.2000تعداد روشهای موجود درسیستمهای IT جهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی و کشف تغییراتتایید.0343.1624.0000توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانالهای تحویلتایید.0333.2074.2000توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیکتایید.0343.1624.0000تعداد انبارهای موجود برای ذخیرهتایید.0333.2074.2000تعداد تامین کنندگان توانا برای هر ماده و در هر دورهتایید.0343.1624.0000نفوذپذیری بر عملکرد تامین کنندهتایید.0333.2074.2000سرعت آغاز همکاری با یک تامین کننده جدید در نهایت معیارها و زیر معیارها ی موثر در جدول 4-7 نشان داده شده است. جدول 4-7 شاخص ها و زیر شاخص های موثر بر نتخاب استراتژی زیر شاخصشاخصتوانایی کاهش زمان چرخه توسعه محصولانعطاف پذیری توسعه محصولتوانایی طراحی محصولات متعدددرصد دارایی ها با امکان استفاده مجددتوانایی تغییر ترکیب محصولاتانعطاف پذیری ساخت و تولیدسرعت در تولید محصولات جدیدتعداد روشهای موجود (در دسترس) جهت افزایش ظرفیتدرصد زنجیره تامین که مستقیما توسطIT حمایت میشودانعطاف پذیری فناوری اطلاعاتتوانایی IT جهت انطباق در حمایت کردن از کانالهای توزیع جدیدتعدادروشهای موجود درسیستمهای ITجهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی و کشف تغییراتتوانایی در اضافه یا حذف نمودن کانالهای تحویلانعطاف پذیری لجستیکتوانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیکتعداد انبارهای موجود برای ذخیرهتعداد تامین کنندگان توانا برای هر ماده و در هر دورهانعطاف پذیری تدارکاتنفوذپذیری بر عملکرد تامین کنندهسرعت آغاز همکاری با یک تامین کننده جدید شکل 4-1 درخت سلسله مراتبی سطوح تصمیم گیری را نشان می دهد که بر اساس انجام مصاحبه و پیمایش با خبرگان ایجاد شده است.سطح اول آن شامل هدف، سطح دوم آن شامل شاخص های اصلی پیاده سازی زنجیره تامین چابک و سطح سوم شامل زیر شاخص های آن ها است.هدف کلی، انتخاب بهتری استراتژی پیاده سازی زنجیره تامین چابک می باشد. استراتژی ها عبارتند از : یکپارچه سازی فرایند، یکپارچه سازی اطلاعات، یکپارچه سازی شبکه، ارتقا مشتری و بازار، مدیریت مشارکتی -4191005865495استراتژی1: یکپارچه سازی فرایند استراتژی2: ارتقای مشتری و بازار استراتژی4: یکپارچه سازی شبکه استراتژی3: یکپارچه سازی اطلاعات استراتژی5: مدیریت مشارکتی استراتژی1: یکپارچه سازی فرایند استراتژی2: ارتقای مشتری و بازار استراتژی4: یکپارچه سازی شبکه استراتژی3: یکپارچه سازی اطلاعات استراتژی5: مدیریت مشارکتی شکل 4-1 درخت سلسله مراتبی سطوح تصمیم گیری پس از تعیین معیارها و گزینه های موثر، در مرحله بعد به ارزیابی و رتبه بندی معیارها و گزینه ها بر اساس روشها و متدولوژی شرح داده شده در فصل سوم پرداخته می شود. 4-2-2- جمع آوری نظرات خبرگان در قالب اعداد فازی و تشکیل جداول مقایسه زوجی فازی و تجمیع نظر افراد خبره پس از تعیین معیارها و زیر معیارهای موثر بر زنجیره تامین چابک که در جدول 4-7 نشان داده شده اند، به منظور تعیین وزن پارامترهای مختلف، فرم های نظرسنجی شامل کلیه شاخص و زیرشاخص های فوق تهیه شد و در اختیار 8 نفر از کارشناسان قرار گرفت.در این فرم از کارشناسان خواسته شده بود بسته به نظر خود میزان اهمیت هر یک از پارامترها را مطابق متغیرهای کلامی جدول زیر بیان نمایند. جدول 4-8 طیف های فازی مورد استفاده در AHP (منبع: 2010, Lin ) معیارهای زبانیاعداد فازی مثلثی متناظریکسان(1،1،1)بینابین(1،2،3)اندکی مهم تر(2،3،4)بینابین(3،4،5)مهم تر(4،5،6)بینابین(5،6،7)بسیار مهم تر(6،7،8)بینابین(7،8،9)اکیدا مهم تر(9،9،9) بدین ترتیب از نظرات همه خبرگان جداول مقایسات زوجی فازی تکمیل شد. همانگونه که در قسمت های گام های لازم برای انجام تحقیق گفته شد، در این گام باید از سازگاری نظرات تجمیع شده خبرگان مطمئن شویم. برای بررسی سازگاری تجمیع نظرات افراد خبره ، ماتریسی از اعداد میانی جدول مقایسات زوجی تشکیل می گردد.برای محاسبه مقدار ویژه λmax ، دترمینان ماتریس مربوطه را محاسبه می کنیم. دترمینان ماتریس مربوطه همان مقدار λmax می باشد. CI=λmax-nn-1(4-1) CR= CIR.I (4-2) در این تحقیق مقدار R.Iبراساسn=5 برابر 12/1 می باشد. بعد از بررسی نرخ سازگاری قضاوت های هر یک از افراد، مشخص گردید که در 2 مورد نرخ سازگاری بالاتر از 1/0 بود. به همین علت، پرسشنامه دوباره به آن ها باز گردانده شد و از آن ها خواسته شد دوباره مقایسات زوجی را انجام دهند. در نهایت بعد از تعیین نرخ ناسازگاری مقایسات زوجی صورت گرفته توسط افراد خبره، همه پرسشنامهها دارای نرخ ناسازگاری کمتر از 1/0 بودند که از آن نتیجه می گیریم که ترکیب نظرات برای جداول مقایسه زوجی سازگار است. به دلیل رعایت اختصار ، از بیان ماتریس مقایسات زوجی صورت گرفته همه خبرگان صرف نظر می شود و ماتریس مقایسه زوجی گروهی نشان داده می شود.البته جهت روشن شدن این مبحث، در این قسمت به عنوان نمونه ماتریس های مقایسه زوجی یک نفر از خبرگان در بخش مقایسات زوجی بین شاخص های اصلی، آورده شده است. مقایسات زوجی بین شاخص های اصلی جدول 4-9 ماتریس مقایسات زوجی شاخص های اصلی برای خبره اول  انعطاف پذیری توسعه محصولانعطاف پذیری تولید و ساختانعطاف پذیری فناوری اطلاعاتانعطاف پذیری لجستیکانعطاف پذیری تدارکاتانعطاف پذیری توسعه محصول1.001.001.000.130.140.170.130.140.170.110.110.110.110.110.11انعطاف پذیری تولید و ساخت5.887.147.691.001.001.001.001.001.000.250.330.500.130.140.17انعطاف پذیری فناوری اطلاعات5.887.147.691.001.001.001.001.001.000.170.200.250.110.110.11انعطاف پذیری لجستیک9.099.099.092.003.034.004.005.005.881.001.001.000.130.140.17انعطاف پذیری تدارکات9.099.099.095.887.147.699.099.099.095.887.147.691.001.001.00نرخ ناسازگاری0.003 برای محاسبه ماتریس مقایسه زوجی گروهی از میانگین هندسی استفاده می شود که سبب ترکیب شدن درایه های متناظر در همه ماتریس های مقایسات زوجی می شود همچنین جهت محاسبه وزن نسبی هر یک ماتریس های مقایسات زوجی از روش تحیلی توسعه ای چانگ استفاده شده است. جدول 4-10 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص های اصلی  انعطاف پذیری توسعه محصولانعطاف پذیری تولید و ساختانعطاف پذیری فناوری اطلاعاتانعطاف پذیری لجستیکانعطاف پذیری تدارکاتانعطاف پذیری توسعه محصول111122.51.534123123انعطاف پذیری تولید و ساخت0.40.511110.330.510.50.6620.40.51انعطاف پذیری فناوری اطلاعات0.250.330.6612311132.5411.50.4انعطاف پذیری لجستیک0.330.510.51.520.252.50.33111312.4انعطاف پذیری تدارکات0.330.51122.52.50.661210.33111 پس از شکل گیری ماتریس های مقایسه زوجی باید بردارهای وزن با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی تعیین شود که این محاسبات در جدول 4-11 به شرح زیر است. جدول 4-11 محاسبه  انعطاف پذیری توسعه محصولانعطاف پذیری تولید و ساختانعطاف پذیری فناوری اطلاعاتانعطاف پذیری لجستیکانعطاف پذیری تدارکاتانعطاف پذیری توسعه محصول111122.51.5341231235.50010.00013.500انعطاف پذیری تولید و ساخت0.40.511110.330.510.50.6620.40.512.6303.1606.000انعطاف پذیری فناوری اطلاعات0.250.330.6612311132.5411.50.46.2507.3309.060انعطاف پذیری لجستیک0.330.510.51.520.252.50.33111312.45.0806.5006.730انعطاف پذیری تدارکات0.330.51122.52.50.661210.331116.8305.1605.83026.29032.15041.120-10.02430.03110.0380 Si برای هر یک از سطرهای ماتریس مقایسه زوجی برابر است با: si=j=1nMgii⊗j=1ni=1mMgij-1 (4-3) که j , i به ترتیب نشان دهنده گزینه ها و شاخصها هستند.محاسبات مربوطه در جدول 4-12 نشان داده شده: جدول 4-12 محاسبهSi برای معیارها 5.50010.00013.5000.0243190660.0311041990.0380372770.13370.31100.51352.6303.1606.0000.0243190660.0311041990.0380372770.06390.09820.22826.2507.3309.0600.0243190660.0311041990.0380372770.15190.22790.34465.0806.5006.7300.0243190660.0311041990.0380372770.12350.20210.25596.8305.1605.8300.0243190660.0311041990.0380372770.16600.16040.2217 درجه بزرگی هر یک از ها نسبت به یکدیگر به شرح زیر خواهد بود: V(S1≫S2 ) =1 m1≥m2 l2-u1(m1-u1)-(m2-l2) m1