پاورپوینت استراتژي توسعه صنعتي در ايران از قاجار تا انقلاب اسلامي (pptx) 26 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 26 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
استراتژي توسعه صنعتي در ايران
از قاجار تا انقلاب اسلامي
آبان 95
3
مقدمه
هدف از اين پرزنت تبيين سياست هاي استراتژي صنعتي ايران در يكي از مهمترين مقاطع تاريخي ايران كه شامل دوره قاجار تا پيش از دوره انقلاب اسلامي است مي باشد با توجه به اهميت و نقش هاي متفاوت ، اين دوره كلي به چند دوره اصلي تقسيم شده است كه در هر دوره ، موارد مهم استراتژي صنعتي ارايه خواهد شد.
دوره اول : ميانه سده نوزدهم ميلادي تا اويل قرن بيستم( 1174-1304)
دوره دوم : دوره بين دو جنگ جهاني اول و دوم(1304-1320)
دوره سوم :سال هاي پر اشوب 1320 تا 1333
دوره چهارم : دوره 1334 تا 1357
4
خصوصيت استراتژي صنعتي دوره اول : دوران قاجار
قاجار (قَجَر)، قاجاریه یا قاجاریان نام دودمانی است که از حدود سال ۱۱۷۴ تا ۱۳۰۴ بر ایران به مدت صد و سی سال فرمان راندند. بنیانگذار این سلسله آقامحمدخان است. وی تهران را به عنوان پایتخت انتخاب کرد و آخرین پادشاه قاجار، احمدشاه بود که در سال ۱۳۰۴ برکنار شد
حکومت قاجاریه با بحران‌های مالی منظم و متعدد روبرو بود، اولین موج بحران‌ها در دهه ۱۲۰۰ش شروع شد هنگامی که در اثر جنگ‌های ایران و روسیه هم بخش‌هایی از ایران جدا شد هم این کشور مجبور به پرداخت غرامت سنگین گردید، این بحران در دهه بعد به اوج رسید اما با اصلاحات مالی امیرکبیر از ۱۸۴۸م/۱۲۲۷ش تا ۱۸۵۱م/۱۲۳۰ش بودجه متعادل و شدت بحران مالی کمتر شد.
غرامتی که ایران باید برای برهم زدن قرارداد انحصار تنباکو به رژی می‌پرداخت و همچنین از بین رفتن تولید ابریشم به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد باعث شد در اين دوره برای اولین بار از خارجیان وام دریافت شود.. اسراف شاه و حرمسرای او، فساد در دستگاه مالیاتی و سفرهای خارجی شاهان هم به این بحران‌ها دامن می‌زد. در دهه ۱۸۹۰م/۱۲۷۰ش کسری بودجه دولت به ۳۰۰ هزار تومان (۶۰ هزار پوند استرلینگ) رسید و این کسری ۱۵ سال بعد، ده برابر افزایش یافته بود و ایران در سال ۱۹۰۵م/۱۲۸۴ ش با سه میلیون تومان (۶۰۰ هزار پوند استرلینگ) کسری بودجه روبرو بود
5
خصوصيت استراتژي صنعتي دوره اول : دوران قاجار
خصوصيات اصلي اين دوره كه از ميانه سده نوزدهم ميلادي آغاز و تا اويل قرن بيستم ميلادي ادامه داشت اين بود كه دولت پدر سالار و سنتي قاجار از ايفاي نقش توسعه اي عاجز بود
اين عامل همراه با آزادي تجارت كه در آن دوره به ايران تحميل شده بود مانع حمايت از صنايع نوپاي داخلي مي شد به همين دليل اولين تجربه كشور در صنعتي شدن شكست خورد در اين دوره به دليل تحميل قرار داد هاي گمركي دولت هاي روس و انگليس اجناس خارجي به بازار ايران سرازير و صنايع دستي و سنتي ايران به ورشكستگي افتادند
در دوره عباس ميرزاي وليعهد ارتش ايران براي مقابله با ارتش روس بازسازي شد ، ايجاد كارخانه توپ ريزي و تفنگ سازي كه بعد ها در دوران امير كبير بازسازي شد يكي از موارد صنعتي سازي اين دوران بود
مهمترين سرمايه گذاري در اين دوره در بخش صنعتي ، استخراج و حمل و پالايش مواد نفتي بود كه به دنبال قرار داد دارسي و بعد ها تشكيل شركت نفت ايران و انگليس صورت گرفت
قرارداد دارسی یا امتیازنامه دارسی قراردادی است که ویلیام ناکس دارسی در سال ۱۹۰۱ با دولت ایران امضا کرد تا به اکتشاف و استخراج نفت در ایران بپردازد.شرکت نفت دارسی، پس از هفت سال، سرانجام در ۲۶ مه ۱۹۰۸ میلادی در منطقه مسجد سلیمان به نفت رسید.
در ابتدا مبلغ ۲۰٫۰۰۰ پوند برای اکتشاف، در یک میلیون و دویست هزار کیلومتر مربع، پیشنهاد شد، که در صورت کشف نفت، این امتیاز برای مدت شصت سال از شاه قاجار گرفته شود. در مقابل، دولت ایران، ۱۶٪ درصد از سود سالانه این شرکت را به خود اختصاص داد.
6
خصوصيت استراتژي صنعتي دوره دوم : دوره بين دو جنگ جهاني اول و دوم1304-1320
در دوره بين دو جنگ جهاني اول و دوم در ايران ، با روي كار آمدن رضا شاه (1304) ، شرايط بهتري براي توسعه صنعتي بوجود آمد وي توانست با كمك برخي از نخبگان جامعه كه غالبا در خارج تحصيل كرده بودند دستگاههاي اجرايي و قضايي دولت را به شيوه اي جديد نوسازي كند در واقع اين دوره را مي توان دوره ”دولت- ملت“ ناميد
اين دولت در امور اقتصادي مداخله و جهت نوسازي جامعه گام بر مي داشت
در اين دوره ، ارتش قبيله اي قاجار به يك سازمان منظم و با تشكيلات نوين تبديل شد كه نتيجه آن برقراري نظم و امنيت كه زير بناي هر نوع توسعه اي است گرديد.
در اين دوره در نظام پولي و بانكي اصلاحات بوجود آمد تاسيس بانك هاي ايراني و نشر اسكناس صورت گرفت
ماليه كشور اصلاح شد و براي نخستين بار بودجه دربار و دولت مشخص و وظيفه خزانه داري به وزارت ماليه سپرده شد
با گذاشتن ماليات هاي جديد ، وضع مالي دولت بهبود يافت ، حقوق كاركنان با دولت منظم پرداخت شد و از عوايد آن زير ساخت هاي فيزيكي مانند راه و راه آهن گسترش يافت
7
خصوصيت استراتژي صنعتي دوره دوم : دوره بين دو جنگ جهاني اول و دوم
ايجاد نظام نوين آموزش كشور و ايجاد مدارس و دانشگاهها و دانشسرا ها
اعزام محصل به خارج با كمك مالي دولت
وجود درا مدهاي نفتي به عنوان منبع جديدي در تامين نيازهاي دستگاههاي نظامي- اداراي دولت
الزام آور شدن عوارض گمركي بر روي كالا هاي وارداتي ( با توجه به اينكه در سال 1307 مدت اعتبار قرار داد هاي گمركي تحميلي بين ايران و روسيه به اتمام رسيد ، كالاهاي وارداتي مشمول حقوق گمركي شده و اين ميزان در سال 1317 به 100 % رسيد
ورود ماشين آلات و تجهيزات بدون دريافت پروانه آزاد شد
كارخانه ها و كارگاهها تا 5 سال از زمان تاسيس از پرداخت ماليات معاف شدند
تاسيس صنايع نساجي و قند و سيمان ( تاسيس صنعت ذوب آهن، علي رغم تلاش دوبت ناكام ماند )
گسترش صنايع و جلوگيري از واردات ( به عنوان مثال در صنعت قند توليد داخلي تا سال 1324 ، 25% نياز داخلي را پوشش مي داد ، در كبريت سازي اين نياز تا 75 % پاسخگو بود و در سيمان تا 50% پاسخگويي وجود داشت.
8
دوره سوم : سال هاي پر آشوب وقفه در استراتژي هاي صنعتي 1320-1333
در تاریخ سوم شهریور ۱۳۲۰ نیروهای ارتش انگلستان و روسیه خاک ایران را اشغال کردند. هشتم شهریور ایران را نیروهای انگلیس و روسیه به سه بخش تقسیم کردند. بخش شمالی در قلمرو روس‌ها بود. بخش جنوبی که منطقه نفتی ایران را نیز شامل می‌شد زیر قدرت نیروهای انگلیس درآمد. تنها منطقه میانی ایران یعنی تهران و اطراف آن برای ایران باقی‌ماند. ۲۳ شهریور ۱۳۲۰ سفیرهای انگلیس و روس به رضا شاه اولتیماتوم دادند که تا ۲۶ شهریور ساعت دوازده نیم روز باید استعفا دهد و اگر استعفا ندهد، تهران اشغال خواهد شد، سلطنت از بین خواهد رفت و یک دولت اشغالی از روس و انگلیس بوجود خواهد آمد. صبح زود روز ۲۵ شهریور ۱۳۲۰، رضا شاه از سلطنت به نفع ولیعهد بیست و یک ساله اش محمدرضا پهلوی کناره گرفت. ساعت نه و سی دقیقه، مجلس شورای ملی استعفای رضاشاه را پذیرفت.
پس از جنگ جهاني دوم ، خاك ايران به تصرف نيرو هاي متفقين در آمد در سراسر اين دوره و پس از آن ايران به صحنه رقابت انگليس و آمريكا و روسيه بدل شد
اشغال ايران بر فعالي تهادهاي اقتصادي تاثير سو گذاشت ،
حمل و نقل و ارتباطات تحت كنترل متفقين در آمد ،
فعاليت هاي ساختماني و صنعتي متوقف شد
تورم فوق العاده ، باعث ايجاد سيستم جيره بندي براي كالاهاي مصرفي
وضع عمومي تجهيزات نساجي به شدن بد و نيازمند تعميرات بودند
ملي شدن صنعت نفت و تحريم نفت ، باعث كاهش علكرد صنعت شد
9
دوره چهارم : دوره پيش از انقلاب 1333-1356
در اين دوره ايران از ثبات نسبي برخوردار بود و بحران هاي گذرا تاثيري در اقتدار سياسي رژيم لطنتي نگذاشت
با بازگشت ايران به حوزه نفوذ غرب كمك هاي اقتصادي ايالات متحده به ايران سرازير شد از زمان بعد از كودتا تا كنسرسيوم ، امريكا در مجموعه 89 ميليون دلار به ايران كمك كرد و دو روز بعد از قرار داد كنسرسيوم اداره كمك هاي خارجي امريكا در مجموع 127/3 ميليون دلار به ايران وام پرداخت كرد ، مجموع كمك هاي امريكا از سال 1332 تا 1340 مبلغ 611 ميليون دلار بود كه 435 ميليون دلار آن بلا عوض و بقيه وام بود.
در سال هاي پس از جنگ ،اقتصاد بين المللي شاهد رشد مستمر بود ، جريان سرمايه ها در جهان بيش از گذشته آزاد شد و ايران توانست از طريق همين فضاي مناسب و صدور نفت در آمد هاي بيشتري كسب كند
در آمد ايران از محل صادرات نفت كه در سال 1334 مبلغ 90ميليون دلار بود بي وقفه افزايش يافت و در سال 1352 به 5073 ميليون دلار رسيد پس از تحريم هاي نفتي در سال 1973 در آمد نفتي ايران در دوره به حداكثر خود تا آن زمان يعني بيش از 20 ميليارد دلار رسيد .
